Komisja konserwatorska zebrała się, by dokonać odbioru końcowego prac zaplanowanych na ten rok w ramach rewitalizacji i modernizacji fortu św. Benedykt. Całe to przedsięwzięcie ma na celu przystosowanie tego unikatowego wieżowego fortu do funkcji centrum edukacji dzieci i młodzieży z zakresu nauk ścisłych. Remont realizuje Zarząd Budynków Komunalnych w Krakowie, ze wsparciem Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa.
Od końca maja br. trwa remont elewacji fotu św. Benedykt. Konserwatorzy, w których rękach jest obecnie obiekt, podsumowują, że zrealizowano ok. 70-80 procent całego projektu.
- Na zewnątrz zostały wykonane właściwie wszystkie prace dotyczące cegły i kamienia piaskowca (z niego zrobione są m.in. parapety). Cegłę oczyściliśmy z zabrudzeń miejskich, glonów i z warstwy wcześniejszego impregnatu, przeprowadziliśmy dezynfekcję, uzupełniliśmy ubytki. Najbardziej zniszczone cegły zdemontowaliśmy, a następnie wprawiliśmy nowe, metodą flekowania. Fuga oryginalna w dobrym stanie została zachowana, a tam, gdzie była osłabiona strukturalnie - wykuliśmy ją i w to miejsce wykonaliśmy nową fugę, barwioną w masie (dzięki temu kolor nie będzie się wymywał z czasem) - wymienia Katarzyna Kot, konserwator i inżynier budowy.
Przypomnijmy, że gdy fort otoczyły rusztowania i dokładnie mu się przyjrzano, ustalono, iż w swojej najstarszej wersji miał on elewację pokrytą jednolitą warstwą malarską - ciemnoczerwoną. Zdecydowano więc, że w ramach remontu ta barwna warstwa zostanie odtworzona. Spoiny odzyskały już swój kolor: pozostawiona część oryginalnej fugi została pomalowana, a nowa fuga - ma już odpowiednią barwę. Natomiast całość zostanie jeszcze scalona kolorystycznie laserunkiem.
Konserwatorzy po obu stronach muru
Oczyszczono z bazgrołów cokół budowli z wapienia. Zamontowane zostały nowe rzygacze i połączono je z systemem odwodnienia w budynku. Zdemontowano wtórne kraty z otworów okiennych (w przyszłości ma zostać przywrócona ich stolarka okienna, odtwarzana na podstawie archiwaliów). Część parapetów z kamienia przechodzi konserwację, a część wymagała wymiany na nowe. Odsłonięto dwa okienka strzelnicze, które dotąd były zamurowane. Po usunięciu wtórnych przemurowań w otworach strzelniczych odkryto zachowaną stolarkę okienną, dzięki czemu teraz wiadomo, jak wyglądała.
Trwają nadal prace przy elewacji wewnątrz. Została ona odczyszczona, zszyto pęknięcia muru, obecnie uzupełniane są ubytki cegieł.
W przyszłym roku konserwatorzy zamierzają wykonać końcowy laserunek oraz hydrofobizację elewacji zewnętrznej (dzięki której będzie blokowany proces wnikania wody). Według harmonogramu remont obejmujący elewacje zewnętrzną i wewnętrzną ma się zakończyć w maju 2025 roku.
Wieża artyleryjska, która ma dostać nowe życie
Fort św. Benedykt w formie wieży artyleryjskiej wznieśli Austriacy w latach 1853-56, według projektu znanego krakowskiego architekta i inżyniera Feliksa Księżarskiego. Zbudowano go z cegły na rzucie regularnego szesnastoboku z okrągłym dziedzińcem wewnętrznym. Podgórski fort stanowił część systemu obronnego Twierdzy Kraków.
Od lat 80. XX wieku stał nieużywany. Ostatni lokator opuścił fort w 1984 r., a kolejne 40 lat upłynęło na rozważaniu możliwych scenariuszy przyszłości dla tego obiektu.
Rozważano nawet jego sprzedaż. Ostatecznie jednak miasto odstąpiło od pomysłu zbycia tego jednego z najcenniejszych elementów Twierdzy Kraków. Jak podkreślali już kilka lat temu specjaliści, to nie tylko dzieło fortyfikacji, lecz również jeden z najbardziej eksponowanych elementów Podgórza. Do pomysłu oddania zabytku w prywatne ręce sprzeciw zgłosili miejscy aktywiści oraz radni dzielnicy Podgórze. Po protestach gmina zdecydowała, że Zarząd Budynków Komunalnych będzie szukał dla obiektu dzierżawcy.
W 2022 roku ZBK jeszcze wykonał remont fosy wraz z kamiennym ocembrowaniem i drewnianej bramy wejściowej, zakonserwowano kamienny portal bramy i oryginalny mechanizm mostu rolkowego, a sam most wybudowano od nowa.
Rozpoczęty w tym roku remont elewacji obiektu to pierwsza część rewitalizacji fortu, która ma potrwać do końca 2026 roku.
Prace przy wieży zegarowej na Wawelu
