Kraków. Nie ma zgody na hotel w zabytkowym modernistycznym gmachu banku przy ul. Dunajewskiego

FLESZ - Czym jest długi COVID-19?

Chodzi o gmach Państwowego Banku Rolnego, który powstawał na narożnej działce między ul. Dunajewskiego i Garbarską od końca lat 30. po początek 50. XX wieku. Jest wpisany do rejestru zabytków. Gmach zaprojektował Wacław Krzyżanowski. Budynek ma dwie części. W dwukondygnacyjnej, frontowej są dawne pomieszczenia bankowe, biurowe. Natomiast druga bryła obiektu, jego wysokie zaplecze, mieści mieszkania.

Przez wiele lat, aż do 2015 r., swoją siedzibę miał tu oddział BPH SA, następnie Bank Pekao S.A. Reorganizując sieć swoich placówek, bank sprzedał budynek przy Dunajewskiego w 2018 roku.

Obecny właściciel chce przebudować gmach banku na hotel. Do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków (WUOZ) trafiła wstępna koncepcja tej przebudowy, przygotowana w jednym z krakowskich biur projektowych. Już wiadomo, że nie została zaakceptowana.

Wydając negatywną opinię dla inwestycji, służby konserwatorskie stwierdziły, że „wartości zabytkowe obiektu nie są punktem wyjścia w przedstawionej koncepcji projektowej, a ponadto ich ochrona nie jest celem priorytetowym”. Jak podkreślono, zaproponowana inwestycja prowadziłaby tu do wielu niekorzystnych przekształceń.

WUOZ zwraca uwagę, że gmach przy ul. Dunajewskiego 8 stanowi bardzo ciekawy przykład modernizmu końca lat 30. minionego wieku, gdzie „funkcjonalizm połączono z luksusowymi materiałami wykończeniowymi oraz monumentalnym, nowym klasycyzmem”. Jest jednym z zaledwie kilku sztandarowych reprezentacyjnych wielkich gmachów użyteczności publicznej tego okresu w Krakowie, a także jednym z bardziej charakterystycznych budynków w mieście. Wnętrza budynku, zwłaszcza w części usługowej, otrzymały staranne wykończenie. Zwracają uwagę m.in. chromowane balustrady schodów w stylu art deco. Sala bankowa jest przykryta kasetonowym stropem ze świetlikiem, posadzkę wykonano z dwubarwnego lastryka.

- Część biurowa zachowała w pełni reprezentacyjny charakter. Wielka rzadkość, w stylu modernizmu to właściwie jedyny taki reprezentacyjny budynek zachowany od podstaw. Nie został przekształcony i zachowało się całe wyposażenie – mówi nam wojewódzka konserwator zabytków Monika Bogdanowska. - To jest niesamowite, bo zachowały się okładziny ścienne, podłogowe, lastryka, balustrady – wszystko. Wszystko jest tak, jak zostało zrobione i pomimo blisko stu lat prawie że się nie zmieniło. Ta część o charakterze biurowym, recepcyjnym wygląda przepięknie i wymaga zachowania – podkreśla.

Druga część gmachu, mieszkalna, również do dzisiaj pozostała praktycznie zupełnie nieprzekształcona. Są tam m.in. oryginalne dwa szyby windowe, mieszkania zachowały swój układ (a on też jest wartością, która w zabytku jest chroniona). - Zachowały się wszystkie drzwi do mieszkań - z okuciami, klamkami, „judaszami”. Jak wyjęte z dawnego filmu. Część mieszkalna nas absolutnie zachwyciła - mówi wojewódzka konserwator, wspominając zwiedzanie gmachu przez przedstawicieli urzędu, od piwnic po dach.

Tymczasem m.in. konieczność spełnienia wymagań przeciwpożarowych w przypadku adaptacji tego budynku na hotel oznaczałaby, że np. wszystkie zachowane drewniane drzwi musiałyby zostać wymienione, jako niespełniające norm pożarowych. Przy podziale mieszkań na pokoje hotelowe trzeba by w lokalach wykonać liczne przekucia, przebicia przez stropy. Inwestor chciałby m.in. wprowadzić windy w przestrzeni wejścia głównego gmachu (zaraz za drzwiami, po obu stronach wejścia); trzeba by przy tym rozkuć ściany. Jak stwierdził WUOZ w opinii do koncepcji, to wprowadzenie wind „wiąże się ze zmianą oryginalnego układu przestrzennego głównej klatki schodowej i tym samym prowadzi do zniszczenia oryginalnej okładziny lastrykowej”.

- Nie da się zrobić tam hotelu, nie niszcząc zabytku pierwszej klasy – kwituje małopolska konserwator zabytków. - A cały ten wybitny obiekt jest wpisany do rejestru zabytków – zaznacza.

Dodajmy jeszcze, że inwestor chciał też nadbudować o kondygnację wyższą część gmachu. Był on pierwotnie projektowany jako wyższy, teraz nowy właściciel planował doprowadzić go do takiej formy. - O nadbudowie w ogóle nie ma mowy, ponieważ obiekt jest wpisany do rejestru w istniejącej formie – słyszymy jednak w WUOZ.

Odsyłając do inwestora przedstawioną dokumentację planowanej przebudowy, WUOZ podkreślił, że w gmachu należy bezwzględnie zachować wszystkie elementy historycznego wystroju i wyposażenia wnętrz, utrzymać historyczną wysokość pomieszczeń oraz oryginalny układ przestrzenny.

Służby konserwatorskie uznały też, że część biurowa obiektu ma pozostać częścią biurową, a mieszkania – mieszkaniami. „Z punktu widzenia konserwatorskiego dla każdego obiektu zabytkowego najbardziej wskazany jest dobór funkcji i co za tym idzie rozwiązań projektowych przystosowanych do historycznych cech obiektu i uwarunkowań. (…) to funkcja ma się dostosować do obiektu, a nie obiekt do funkcji, co oznacza, że nie każdy obiekt jest w stanie przejąć wszystkie konsekwencje zmian przestrzennych koniecznych, aby zaistniała ona w budynku” - podkreślono w piśmie do inwestora.

Wojewódzka konserwator wylicza, że gmach przy Dunajewskiego bezwzględnie wymaga remontu elewacji oraz dobrania właściwych funkcji w części biurowej. - A mam też nadzieję, że tak to można urządzić, żeby ludzie, którzy mieszkają w drugiej części, mogli tam zostać. Bo oni są – można powiedzieć – wartością niematerialną miasta, które pustoszeje - mówi.

Monika Bogdanowska zwraca uwagę, że duży potencjał mają pomieszczenia w przyziemiu w części biurowej gmachu. Mogłyby być wykorzystywane np. na konferencje, szkolenia.