Kraków. Ratują zabytkowe macewy na cmentarzu przy Miodowej

Nowy cmentarz żydowski powstał w 1800 roku. Obecnie zajmuje ok. 4,5 ha. Nekropolia została poważnie zniszczona podczas II wojny światowej. Niemcy wiele macew wykorzystali do prac budowlanych (część została wywieziona i ułożona jako płyty chodnikowe w obozie w Płaszowie), a najcenniejsze pomniki sprzedawali kamieniarzom. W 1957 r. uporządkowano teren nekropolii. Teraz z kolei od ok. 20 lat na cmentarzu pracują konserwatorzy.

Część macew wydobywa się spod ziemi – a bywa, że nad nią wystaje tylko jedna trzecia nagrobka – i ustawia w pionie. Konserwatorzy sklejają porozbijane, przełamane pomniki, prostują przechylone. Pozieleniałe od mchu nagrobki są czyszczone, uzupełniane, kamień odsalany i zabezpieczany.
WIDEO: ZAKAZ WSTĘPU

- Jeżeli jesteśmy w stanie odczytać formę rzeźbiarską, to dorabiamy brakujące elementy, na przykład boki nagrobka. Ale już dużych ubytków nie uzupełniamy – kierujący zespołem konserwator dzieł sztuki Marek Sawicki tłumaczy, że jest to raczej konserwacja zachowawcza. Generalnie nie ingeruje się też w napisy, nie uzupełnia zatartych inskrypcji.

Teren wokół remontowanych nagrobków, również w ramach tego przedsięwzięcia, zostaje wysypany drobnymi kamyczkami.

Koszt tegorocznych prac na nowym cmentarzu żydowskim to ponad 150 tys. zł. Ich wykonawcą jest firma Konsart.

Obecnie kontynuacja konserwacji kamiennych macew na cmentarzu przy Miodowej stanowi trzyletnie zadanie realizowane z 80-procentowym dofinansowaniem ze środków Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa. Pozostałą część potrzebnej kwoty zapewnia krakowska Gmina Wyznaniowa Żydowska.

W ramach tego trzyletniego przedsięwzięcia w tym i ubiegłym roku przy Miodowej odrestaurowano łącznie sto nagrobków, a na 2020 rok przewidziane są prace przy kolejnej grupie pomników (konserwatorzy będą się posuwać dalej w kierunku południowym). Łączny koszt konserwacji w latach 2018–2020 ma wynieść 470 tys. zł.

Dodajmy, że prace konserwatorskie na terenie tej nekropolii są dofinansowywane z NFRZK już od 2000 roku.
Spośród ok. 10 tysięcy tutejszych zabytkowych nagrobków dotąd odrestaurowanych zostało ponad tysiąc.

Na cmentarzu przy Miodowej pochowani są m.in. Ozjasz Thon (zmarły w 1936 r.) - rabin synagogi Tempel i poseł na Sejm II Rzeczypospolitej, Józef Sare - architekt, wiceprezydent Krakowa (zm. 1929) czy Maurycy Gottlieb, malarz, uczeń Jana Matejki (zm. w 1879).

Cmentarz jest nadal czynny. A także stale odwiedzany przez wiele wycieczek.