Mozaiki Heleny i Romana Hussarskich z 1967 r. w krakowskim zoo zachowane i ponownie wykorzystane

Dekoracje mozaikowe zostały wykonane w 1967 r. według projektu Heleny i Romana Hussarskich, autorów również m.in. mozaiki w dawnym hotelu "Cracovia" przy al. Focha (1965 r.). Na zespół mozaik w krakowskim zoo składały się dekoracje wewnątrz i na zewnątrz pawilonu dla zwierząt drapieżnych, który niedawno został przeznaczony do rozbiórki, by mógł go zastąpić pawilon dla małp człekokształtnych - szympansów i makaków.

Mozaiki zewnętrzne znajdowały się na wschodnich ścianach tego - już nieistniejącego - budynku i stanowiły tło pięciu metalowych klatek z wybiegami dla zwierząt. Pierwotnie ciągły pas dekoracji dzieliły jedynie poprzeczne kraty między wybiegami, które z czasem zamurowano ze względu na konieczność odseparowania poszczególnych osobników. Kompozycję wykonano z płytek ceramicznych o piaskowo-beżowej tonacji z nieregularnie rozmieszczonymi ciemniejszymi akcentami w formach abstrakcyjnych motywów geometrycznych (stylizowanych na afrykańskie), ułożonych z czarnych, czerwonych i białych płytek. Wewnątrz budynku, we wszystkich pomieszczeniach dla zwierząt połączonych korytarzem komunikacyjnym do ich wpuszczania i wypuszczania, zastosowano na ścianach analogiczne dekoracje mozaikowe.

Na wniosek miejskiego konserwatora zabytków i zgodnie z jego wytycznymi podjęto działania dążące do zachowania tych dekoracji z likwidowanego pawilonu w maksymalnym możliwym zakresie. Zabezpieczono mozaiki na terenie Ogrodu Zoologicznego, a także zajęto się ich przenosinami oraz docelową aranżacją i ekspozycją na terenie zoo.

"Wytypowano do zachowania i przeniesienia w nowe miejsce ekspozycji oraz konserwacji dekoracje znajdujące się na wybiegach zewnętrznych, stanowiące jedną kompozycję (wtórnie podzieloną ściankami uniemożliwiającymi całościowy odbiór dzieła). Dodatkowo fragmenty dobrze zachowanych dekoracji wewnętrznych przeznaczono do demontażu i zmagazynowania w miejscu zastępczym na terenie zoo - tak, by była później możliwa ich konserwacja oraz wyeksponowanie" - informują krakowscy urzędnicy.

Dzięki przeprowadzonym pracom można teraz zobaczyć mozaikę Hussarskich na wewnętrznej stronie specjalnie zaprojektowanego w tym celu muru ogrodzeniowego zoo, zbudowanego wzdłuż al. Żubrowej - w bezpośrednim sąsiedztwie niedawno otwartego, nowego bocznego wejścia na teren ogrodu zoologicznego.

- Z punktu widzenia konserwatorskiego tę realizację należy uznać za udaną. Jest przykładem prawidłowego postępowania konserwatorskiego, mającego na celu zachowanie i ponowne wykorzystanie dekoracji mozaikowych w obrębie instytucji, dla której były pierwotnie przeznaczone. Bardzo dobrze godzi konieczność modernizacji zabudowy ogrodu zoologicznego z możliwościami zachowania dla przyszłych pokoleń wartościowego artystycznie i historycznie dziedzictwa jego przeszłości. Zachowanie mozaiki Hussarskich i jej wyeksponowanie podnosi także atrakcyjność oferty krakowskiego zoo, mogącego obecnie przyciągać nie tylko wielbicieli zwierząt, ale także zwiedzających zainteresowanych sztuką. Co więcej uratowanie, transfer oraz przeprowadzenie konserwacji mozaiki powinno stanowić przykład i punkt odniesienia dla podobnych projektów konserwatorskich w Krakowie i na terenie kraju - podsumowuje Jerzy Zbiegień, miejski konserwator zabytków.

Na twórcze wykorzystanie w obrębie zoo oczekują jeszcze pozostałe fragmenty mozaik uratowanych z wnętrza pomieszczeń dawnego pawilonu kotów drapieżnych.

Zapisy na darmowe szczepienie przeciwko wirusowi HPV