Nieznane oblicze Beksińskiego. Nowa wystawa na Wawelu

Kilkanaście gipsowych wariacji na temat ludzkiej czaszki, patynowanych lakierem, dających iluzję brązu to cyklu „Głowy”, tworzący wzdłuż alejki Ogrodów Królewskich rzeźbiarski szpaler, a także dwie monumentalne prace „Hamlet” i „Makbet” złożyły się na niezwykłą wystawę rzeźbiarskich prac autorstwa Zdzisława Beksińskiego, które będzie można oglądać w Ogrodach Królewskich na Wawelu od 27 kwietnia do 1 października.

- W 2020 roku nasze hasło brzmiało: Wawel otwarty – staraliśmy się udostępnić turystom rzadko pokazywane, bądź w ogóle niedostępne, przestrzenie. Jedną z nich były Wawelskie Ogrody. Ale Wawel otwarty znaczy również to, że Wawel wchodzi w dialog ze sztuką współczesną, chcemy pokazywać dorobek najwybitniejszych współczesnych polskich artystów – wyjaśnia Piotr Rabiej z Zamku Królewskiego na Wawelu.

Do tej pory w Ogrodach Królewskich gościły rzeźby Józefa Wilkonia i Bronisława Chromego, w tym roku będzie można zobaczyć tu twórczość Zdzisława Beksińskiego - to pierwsza monograficzna wystawa rzeźb tego artysty.

- Beksiński popełnił epizod rzeźbiarski na przełomie lat 50. i 60., ten rodzaj jego aktywności zamknął się w zaledwie kilku latach. Artysta tworzył swoje rzeźby w gipsie, technologicznie, finansowo i przestrzennie nie mógł sobie wówczas pozwolić na tworzenie odlewów w brązie. Rzeźby takie jak „Makbet” czy „Hamlet” były modelowane z blachy, prętów, materiałów zdobycznych – wyjaśnia Małgorzata Gołębiewska, kuratorka wystawy.

W latach 60. Beksiński nie był jeszcze artysta rozpoznawalnym, właściwie artystą mógł być jedynie połowicznie. W tym okresie pracował na pół etatu w Sanockiej Fabryce Autobusów „Autosan”, jako plastyk projektujący nadwozia autobusów. Był zdeterminowany, by być artystą, ale sytuacja rodzinna nie do końca mu na to pozwalała.

- Rzeźby Beksińskiego to sztuka z aluzjami do figuracji, ale też sztuka bardzo czysta, pozbawiona zbędnych elementów, idąca w kierunku syntetyzacji, minimalizmu – wyjaśnia kuratorka. - Już w cyklu „Głowy” widać motywy znane później z obrazów Beksińskiego, widać jego zainteresowanie procesem przemijania, wszelkimi życiowymi turbulencjami, emocjami, lękami, poczuciem bezradności, cierpienia, bólu istnienia. Na pewno te czaszki, czasem przenicowane, pogłębione oczodoły mogą wywoływać emocje, na których bazowała późniejsza twórczość artysty.

„Hamlet to postać, a raczej dalece przetworzony wizerunek ludzkiej postaci, wyciągnięty, mocno wygięty, niestabilny i wymagający postumentu, tworzący formę tronu lub fotela. Szeroki tors stanowi naturalne oparcie, szpiczaste, zadarte do góry kolana formują kształt siedziska. Skala, smukłość postaci, zniekształcenie figury oraz czerń patyny potęgują wrażenie odrealnienia. Powierzchnia rzeźby nie jest już tak gładka jak w przypadku głów, pojawiają się żłobienia i efekt faktury. Hamlet jest przykładem dzieła abstrakcyjnego, które jest jednocześnie dziełem figuratywnym, choć dalekim od realizmu” – piszą o jednej z prezentowanych rzeźb kuratorzy.

Mimo że rzeźby zyskały uznanie krytyki- były prezentowane w okresie, kiedy powstawały, m.in. w Starej Pomarańczarni w Łazienkach - Beksiński nie wrócił już do tego rodzaju pracy twórczej w późniejszym okresie. Rzeźbę porzucił, najprawdopodobniej, z prozaicznych powodów braku funduszy i miejsca dla tego rodzaju działalności artystycznej. Jednocześnie – w połowie lat 60. - zakończył się awangardowy, blisko abstrakcji okres twórczości Beksińskiego.

Wawelskiej wystawie towarzyszy katalog.

70 % firm wskazuje problem ze znalezieniem specjalistów