System kaucyjny w Polsce. Od kiedy i gdzie będziemy zwracać butelki, puszki oraz opakowania szklane?

Ilość plastiku i odpadów w ogóle stale rośnie. Również w Polsce, która z wynikiem ok. 350 kg odpadów rocznie na głowę mieszkańca powoli dogania Europejską średnią (ok. 500 kg). Ten sukcesywny wzrost – choć alarmujący – nie jest jeszcze największym problemem. Zdecydowana większość tych odpadów nigdy nie trafia do recyklingu - jest bezpowrotnie marnowana na składowiskach.
Warto wiedzieć, że jedna plastikowa butelka rozkłada się ok. 500 lat, a aluminiowa puszka od 200 do 400 lat. Nie możemy sobie pozwolić na to, żeby zalegały na składowisku. A jak podaje rządowy portal "Nasze Śmieci" - każdy z nas w ciągu roku wyrzuca ok. 66 plastikowych butelek PET. To bardzo dużo!
Konsekwencje tego ponosimy wszyscy, każdego roku płacąc więcej za odpady. I to nie tylko za ich zbieranie i przetwarzanie, ale też w formie kar za nieosiągnięcie wymaganych poziomów recyklingu czy niepoddanie recyklingowi ton plastików. Czy do recyklingu może trafiać więcej? Tak!

Dbasz o środowisko? Stosujesz ekologiczne rozwiązania? Zostań EKO-HERO Małopolski!

Jednym z rozwiązań, które ma przerwać ten negatywny trend, jest system kaucyjny na opakowania po napojach. Idea jego działania jest prosta – do ceny każdego napoju w butelce lub puszce doliczana będzie kaucja, która będzie automatycznie zwracana w momencie oddania opróżnionego opakowania do dowolnego sklepu lub specjalnego recyklomatu. Tak zbierane butelki mają być przewożone do zakładów recyklingu, a proces ich przetwarzania w nowe produkty ma być dużo prostszy, skuteczniejszy, a przez to tańszy.

Jak już wspomnieliśmy systemem kaucyjnym objęte będą:

• opakowania jednorazowego użytku na napoje z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów
• puszki metalowe o pojemności do 1 litra
• butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra.

Na opakowaniach objętych systemem będą musiały się znaleźć oznakowania określające przynależność do systemu i wysokość kaucji. Nie warto więc już teraz zbierać np. pustych butelek PET. W 2025 roku nie wrzucimy ich do butelkomatu, czy nie oddamy do sklepu i nie otrzymamy za nie zwrotu.

Wysokość kaucji dla poszczególnych rodzajów opakowań objętych systemem kaucyjnym została określona w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska. Zgodnie z rozporządzeniem kaucja wyniesie 50 groszy na butelki PET i puszki metalowej oraz 1 zł na butelki szklane wielokrotnego użytku.

W praktyce wyglądać będzie to tak – kupując napój w plastikowe butelce w sklepie, przy kasie, zostanie na niego naliczona kaucja, którą będzie można odzyskać po oddaniu pustego opakowania.

Obowiązek zbierania opakowań objętych systemem nałożony jest na sklepy powyżej 200 mkw, a małe sklepy poniżej 200 mkw mogą dobrowolnie przystępować do systemu i organizować punkty zbiórki. Do systemu mogą przystępować także inni zbierający.
Co ważne – system kaucyjny będzie bezparagonowy. Oznacza to tyle, że kupując np. wodę w butelce 0,5 litra, puste opakowanie będzie można zwrócić w dowolnym punkcie. Punkt zbiórki zwróci pieniądze, weryfikując wyłącznie, czy opakowanie objęte jest systemem kaucyjnym. Co ważne - opakowań nie należy zgniatać przed oddaniem do punktu zbiórki

Jak czytamy na stronie Parlamentu Europejskiego, w 2021 r. każda osoba mieszkająca w UE wytworzyła średnio 36,1 kg odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych. Ilość odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych wytworzonych na mieszkańca wzrosła o ok. 29 proc. (czyli o 8,1 kg na osobę) w latach 2010-2021. Całkowita ilość odpadów z tworzyw sztucznych wytworzonych w UE w 2021 r. wyniosła 16,13 milionów ton. Tylko ok. 6,56 miliona ton odpadów z tworzyw sztucznych zostało poddanych recyklingowi.

A tymczasem zwykłej butelce PET można, a nawet trzeba dać nowe życie!
PET może być przetwarzany wielokrotnie i nadaje się do recyklingu:

• zwrotna butelka PET może być napełniana średnio aż 25 razy
• granulat z recyklingu jest wykorzystywany nie tylko do produkcji nowych butelek PET, ale również do produkcji innych wyrobów, takich jak tekstylia, folie czy inne opakowania
• opakowania, które straciły swoje właściwości w wyniku wielokrotnego przetwarzania, mogą zostać zutylizowane, pozwalając w trakcie tego procesu odzyskać energię

Jak podaje rządowy portal „Nasze Śmieci” z 35 popularnych butelek PET można wyprodukować bluzę z polaru. Plastik może być też przetwarzany na innego rodzaju ubrania specjalistyczne lub sportowe, powstają z niego także namioty, plecaki czy buty.
Co ważne - od 2026 roku butelki PET będą musiały składać się w co najmniej w 25% z tworzywa sztucznego pochodzącego z recyklingu. Niektórzy producenci już idą dalej i sprzedają produkty w butelkach czy opakowaniach wykonanych nawet w całości z recyklatu.

Natomiast opakowania szklane wielokrotnego użytku są kluczowym elementem przybliżającym do przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym. Istnieje zatem potrzeba prowadzenia działań mających na celu popularyzację użycia tego rodzaju opakowania. Najlepszym przykładem zastosowania opakowania wielokrotnego użytku przez producentów jest szklana butelka zwrotna, która może zastąpić około 20 butelek jednorazowego użytku. W Niemczech butelka szklana jest zawracana do obiegu średnio 45 razy, a w Finlandii jest napełniana średnio 33 razy, zanim trafi do recyklingu.

Puszki aluminiowe można poddawać recyklingowi nieskończona ilość razy. Przetworzenie tony aluminium to oszczędność: 4 tony rudy i 700 kilogramów ropy naftowej.

Wprowadzenie systemu kaucyjnego przyczyni się do zmniejszenia zaśmiecenia środowiska odpadami opakowaniowymi, zwiększenia osiąganego poziomu recyklingu odpadów opakowaniowych oraz zmniejszenia zużycia surowców pierwotnych. Dodatkowo powinno wyrobić w nas pozytywne nawyki dotyczące segregowania odpadów. Będzie to zatem kolejny krok w kierunku przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym - czytamy na stronie Ministerstwo Klimatu i Środowiska.

Zobacz też: