Tajemnice Tutanchamona

Jak to się stało, że Tutanchamon, który zmarł jako nastolatek, niczym się niewyróżniający, stał się jednym z najbardziej znanych faraonów?
Odkrycie grobowca Tutanchamona było jednym z największych dokonań w historii archeologii. Niewiarygodne wydaje się, że wśród większości zrabowanych grobów w Dolinie Królów, grób młodego władcy został nienaruszony aż do spektakularnego odkrycia dokonanego przez Howarda Cartera w 1922 r. Była to sensacja, ponieważ po raz pierwszy udało się znaleźć grób z pełnym wyposażeniem i tak niezwykle bogaty.

Ten młody faraon wstąpił na tron w wieku 10 lat jako Tutanchaton, przejmując kult boga Atona, który wprowadził jego ojciec, ale po jego śmierci powrócił do dawnego kultu boga Amona, zapewne pod wpływem kapłanów tebańskich i wezyra Aj, przyjmując imię Tutanchamon. Poza tym, przeniósł także stolicę z Achetaton (dzisiejszego Tell el-Amarna) do Memfis. Jego śmierć do tej pory była zagadką. Uważano, że zginął na skutek urazu, jakiego doznał w trakcie bitwy, lub został zamordowany. Najnowsze badania przeprowadzone przez egipskich archeologów dowiodły, że zmarł na skutek komplikacji po złamaniu nogi, a stan jego zdrowia pogorszyła malaria, która być może była bezpośrednią przyczyną śmierci zaledwie 19-letniego władcy.

W jaki sposób Howard Carter w 1922 roku odkrył ten grobowiec w Dolinie Królów?
Poszukiwania grobowca Tutanchamona w Dolinie Królów trwały od 1917 roku, jednak nie przyniosły żadnych znaczących efektów. Lord Carnarvon, który był sponsorem wykopalisk, zamierzał zrezygnować z przedsięwzięcia. Jednak za namową Cartera zgodził się sfinansować ostatni sezon prac. Kilka dni później trafiono na zarys stopni schodów prowadzących w głąb grobowca. Bogactwo przedmiotów złożonych faraonowi widoczne jest od momentu wejścia do grobu. Zarówno przedsionek, aneks, komora grobowa, skarbiec zawierały meble, rydwany, kaplice, posągi, naczynia, broń i bogatą biżuterię.

Mumia władcy spoczywała w sarkofagu wykonanym z kwarcytu i w dwóch trumnach wykonanych ze złoconego drewna, natomiast trzecia została wykonana ze złota, turkusu i lapis-lazuli. Złota maska inkrustowana karneolem, masą szklaną i lapis-lazuli oddawała dostojne rysy młodego faraona. W skarbcu znaleziono też mumie niemowląt, prawdopodobnie córek faraona i jego małżonki Anchesenamon.
Co się czuje wchodząc do grobowca, który cieszy się sławą tajemną? W końcu zginęło kilku członków ekspedycji.
Mimo upływu czasu, miejscu temu towarzyszy pewna aura tajemniczości i ekscytacji, jaką czuli zapewne odkrywcy. W grobowcu, oprócz barwnych polichromii przedstawiających władcę w otoczeniu bogów, można podziwiać sarkofag ze złotą trumną, w której spoczywa ciało władcy. Dziś udostępniona jest do zwiedzania niewielka część grobu, być może odbiegająca od wyobrażenia na temat tego miejsca.

Wydaje się, że jest pewne podobieństwo między "klątwą faraona" a "klątwą Jagiellończyka", opisaną przez Jerzego Święcha w jego bestsellerze "Klątwy, mikroby i uczeni".
Wspólnym elementem łączącym te przypadki, określanym jako "klątwa", są bakterie i grzyby pleśniowe, które występują między innymi w grobowcach, kryptach i dostają się do naszych organizmów poprzez drogi oddechowe, przekraczając czasem dopuszczalne normy, więc zagrażają życiu lub zdrowiu. Pomysł nazwania tych przypadków "klątwą" jest komercyjnym wymysłem.

Pomijając przypadek lorda Carnarvona, który zmarł w wyniku zakażenia krwi i był mocno schorowanym człowiekiem, pozostali liczni członkowie tej ekspedycji (26 osób) zmarli z przyczyn naturalnych w podeszłym wieku, sam Carter zmarł w wieku 65 lat.

Co ze skarbów grobowca ostało się na miejscu, a co uratowali przed Anglikami Egipcjanie?
Obecnie większość skarbów z grobowca Tutanchamona można podziwiać w Muzeum Narodowym w Kairze: m.in. złote łoża, tron faraona przedstawiający go z małżonką Anchesenamon, rydwany, broń, złote kaplice, naczynia kanopskie służące do przechowania wnętrzności podczas mumifikacji, figurki bóstw i wiele innych cennych przedmiotów wykonanych z alabastru, złota lub kości słoniowej.

Po odkryciu grobu, znajdujące się w nim skarby zostały skatalogowane i sfotografowane, jednak na przykład zawartość dzbanów i koszy, nie została uwzględniona w spisie Howarda Cartera. Skarby z grobu Tutanchamona są wyjątkowe i bezcenne. Nie sposób porównać je do innych dzieł sztuki. Na pewno każdy, kto miał okazję oglądać ekspozycję w Muzeum w Kairze, odniósł takie wrażenie.