Jeśli chodzi o wybór gatunków, inspiracji można szukać np. właśnie w basenach dwóch szklarni - Victoria i Jubileuszowej - w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Kolekcje roślin wodnych i błotnych krakowskiego Ogrodu obejmują łącznie kilkaset gatunków pochodzących z gorących stref klimatycznych.
Piękne i delikatne
Strefę basenową szklarni Jubileuszowej z kolekcją roślin rosnących pod wodą odwiedziliśmy wspólnie z dr inż. Magdaleną Hampel z zespołu Ogrodu Botanicznego UJ.
- Tego typu rośliny rzadko są przez nas zauważane, ponieważ kryją się pod lustrem wody i najczęściej nie zwracamy na nie uwagi, gdy jesteśmy gdzieś nad wodą. Tymczasem część z takich roślin, te, które rosną w krajach tropikalnych w Azji Południowo-Wschodniej czy w dorzeczu Amazonki, możemy z powodzeniem uprawiać w akwarium - przekonuje dr Hampel.
Przykładem jest chociażby vallisneria gigantea, której polska nazwa to nurzaniec olbrzymi. W naturze występuje w Azji, Ameryce Północnej i Oceanii. Ma piękne, wstęgowate, długie – bo nawet ponad 2-metrowe - liście o głębokiej zielonej barwie. Nurzaniec faktycznie potrafi być olbrzymi, dlatego chcąc go uprawiać, trzeba pomyśleć o większym zbiorniku.
- Troszeczkę mniejsza jest vallisneria spiralis. Ona z kolei ma liście nieco skręcone – dodaje krakowska ogrodniczka.
Specjalistka podkreśla, że roślin wodnych nie można zostawiać przez dłuższy czas na powietrzu. - Wystarczy nawet kilka minut i ich liście zaczynają, niestety, szybko wysychać - mówi. - Te rośliny są bardzo delikatne, a ich delikatną zieleń podkreśla woda w akwarium – dodaje.
Vallisneria potrzebuje wody o pH od 6 do 8 i temperatury od 18 do prawie 30 stopni. Poleca się ją sadzić w akwarium przy samym wypływie wody z filtra, ponieważ lubi jej ruch.
Bardzo łatwo uzyskuje się sadzonki roślin wodnych. Nurzaniec rozmnaża się przez kłącza, na których wyrastają młode rośliny. Można je oddzielić od kłącza i posadzić w nowym miejscu.
Inaczej robi się sadzonki nadwódek - roślin z grupy hygrophila. Nadwódki nadają się do każdego akwarium, nie mają dużych wymagań, szybko rosną i łatwo się je rozmnaża.
- Można po prostu - gdy hygrophila wyrośnie w akwarium zbyt wysoko - uszczknąć delikatnie górną część jej łodyżki. Najlepiej zrobić to przy pomocy ostrych nożyczek. Trzeba taką sadzonkę pozbawić kilku dolnych liści, po czym tę część, z której one wyrastały, umieścić w żwirku w akwarium - instruuje Magdalena Hampel.
Zanim urządzisz akwarium
Aby rośliny wodne utrzymały się w akwarium, muszą mieć zapewniony przepływ wody, która dostarcza składników odżywczych. Co więcej: jeżeli nie ma ruchu wody w akwarium, rośliny bardzo szybko gniją. Trzeba też zadbać o odpowiedni żwirek, w którym będą rosły.
- Najlepszy jest żwirek rzeczny. Dobrze, jeśli będzie zabarwiony na ciemno, a to z tego względu, że na jasnym żwirku bardzo szybko rosną glony - mówi dr Hampel. - Piasek raczej nie nadaje się do uprawy roślin wodnych w akwarium. Jest zbyt gęsty, zbyt zwarty, a to powoduje, że do korzeni roślin nie dociera powietrze. Te korzenie wówczas zaczynają gnić - wyjaśnia.
Jeśli planuje się założyć duże akwarium z roślinami wodnymi, trzeba pomyśleć jeszcze o odpowiedniej świetlówce, żeby doświetlić rośliny.
Rośliny wodne dokarmia się nawozem przeznaczonym do roślin akwariowych zgodnie z zaleceniami producenta. Mają one odpowiednie stężenie i nie zaszkodzą rybom. Do prawidłowego wzrostu rośliny potrzebują również dwutlenku węgla, który można dostarczyć za pomocą zestawu do dozowania CO2 do akwarium. Dwutlenek węgla wykorzystywany jest w procesie fotosyntezy, której efekt możemy zauważyć w postaci pęcherzyków wydzielanego tlenu na powierzchni liści roślin podwodnych.
Specjaliści przestrzegają, że wszystkie rośliny wodne po pewnym czasie zaczynają wypuszczać liście nad wodę. Trzeba je wtedy ucinać, ponieważ delikatne liście podwodne zamierają.
Niezatapialne paprotki
O jakich gatunkach warto jeszcze pamiętać, planując swoje akwarium? Pod wodą bardzo atrakcyjnie będzie się prezentować limnophila aquatica, o jasnozielonych, delikatnych, pierzastych liściach, tworząca zwartą, gęstą zieleń. Pochodzi z takich rejonów, jak Indie, Bangladesz, Sri Lanka.
Duże, sercowate, skórzaste, sztywne liście ma z kolei niewysoki anubias barteri rodem z Afryki Zachodniej. Warto wiedzieć, że twardych liści tej rośliny nie jedzą nawet ryby roślinożerne, nie będzie więc nadgryzana w akwarium.
Oprócz roślin, które tworzą rodzaj podwodnego lasu, do akwarium warto wprowadzić również rośliny pływające po powierzchni. Jak zwraca uwagę specjalistka z Ogrodu Botanicznego, takie gatunki zdobią akwarium swoim delikatnym systemem korzeniowym, pośród którego mogą się ukrywać drobne ryby. Atrakcyjnie wyglądają też, zwłaszcza w oświetlonym akwarium, banieczki powietrza zatrzymywane na korzeniach takich roślin.
Jedną z nich jest salvinia auriculata, czyli salwinia uszkowata, rodem z Ameryki Południowej.
- To paproć wodna, u której możemy zauważyć na powierzchni liści drobne włoski. Między tymi włoskami kryją się drobinki powietrza, dzięki którym ta paproć może się unosić na wodzie. Jest też dzięki nim niezatapialna. Jeżeli spróbujemy ją zanurzyć pod wodę, bardzo szybko uniesie się z powrotem do góry - wskazuje pani ogrodnik.
W Polsce występuje w naturze salwinia pływająca (salvinia natans) i jest ona gatunkiem chronionym.
Innym gatunkiem świetnie zarastającym powierzchnię wody jest ceratopteris. Ma bardzo gęste korzenie i ozdobne, powcinane liście, trochę przypominające... natkę pietruszki.
