Kraków. Na Plantach stanęła nowa rzeźba. Ma przypominać o wybitnej krakowskiej artystce

Pomnik poświęcony Marii Jaremie stanął przed Bunkrem Sztuki. Galeria Sztuki Współczesnej jest obecnie w remoncie, który ma się zakończyć najpóźniej wiosną 2024 roku.

- Odsłonięcie tej wybitnej rzeźby jest zapowiedzią odrodzenia Bunkra Sztuki - mówiła Maria Anna Potocka, dyrektorka Galerii Sztuki Współczesnej. - Maria Jarema myślała rzeźbą. Tutaj mamy coś niezwykłego, co w pewnym sensie jest pozytywnym zwieńczeniem tendencji postmodernistycznych. Mianowicie, współczesny artysta, moim zdaniem najwybitniejszy rzeźbiarz polski, nadpisał rzeźbę własną na bazie tego, co było esencją kształtów zawartych w twórczości Marii Jaremy.

Niby przenikające się, niby nakładające na siebie czy dopełniające dwie figury, wykonane z dwóch rodzajów kamienia, w realizacji Krzysztofa M. Bednarskiego, nawiązują do graficznych i malarskich form Marii Jaremy. Inspiracją kompozycji „Hommage à Maria Jarema - Kraków Jaremiance” było ostatnie dzieła artystki pt. „Figura". Stylizacja nawiązująca do połowy ubiegłego stulecia to zabig, dzięki któremu rzeźba korsponduje z otoczeniem.

- Ta praca powstała do tego konkretnego miejsca. Decyzje formalne wyniknęły z tła, architektury rozwijającej się horyzonatalnie, stąd decyzja, by rzeźba była wertykalna - wyjaśnia Krzysztof M. Bednarski.

Pochodzący z Krakowa artysta jest także autorem min. kilkunastu nagrobków wybitnych ludzi kultury, m.in. sarkofagów Krzysztofa Pendereckiego i Adama Zagajewskiego w Panteonie Narodowym w Krakowie. Najnowsza rzeźba Krzysztofa M. Bednarskigo odziaływuje na wpisuje się w krajobraz, "reprezentuje nowe podejście do przestrzeni miasta, jej funkcji i symboliki. Jego sercu bliska jest idea „pomnika miejsca-rzeźby-zdarzenia” zaproponowana przez prof. Waldemara Baraniewskiego – formy, która zostaje zapamiętana, bo nie pozostawia widza obojętnym” – wyjaśnia Galeria Sztuki Współczesnej.

- Kraków potrzebuje takiego przypominania o wielkich postaciach w naszej kulturze - mówiła Małgorzata Jantos. Miejska radna zazwyczaj niechętna powstawaniu nowych pomników w przestrzeni miasta, nazwała kompozycja "Hommage à Maria Jarema – Kraków Jaremiance" "niepomnikiem", jakich w przestrzeni miasta brakuje.

Sama Maria Jarema obecnie w przestrzeni publicznej Krakowa funkcjonuje jako autorka modelu, według którego Wanda Czełkowska w 2006 roku zrealizowała na Plantach, u wylotu ulicy Franciszkańskiej, nieopodal Filharmonii, Fontannę Fryderyka Chopina. Koncepcja Jaremianki zgłoszona na konkurs w 1949 roku doczekała się realizacji dopiero po 57 latach. W momencie powstania nie spełniała wymagań sztuki „narodowej w formie i socjalistycznej w treści”.

Jak przypomina nam czytelniczka, pani Marta Kozielec, w przestrzeni miejskiej funkcjonują także w formie muarali dwa obrazy Marii Jaremy: na os. Azory na ścianie szczytowej wielokondygnacyjnego budynku mieszkalnego oraz na elewacji żłobka przy ul. Słomianej. Artystka ma w mieście także ulice swojego imienia.

Maria Jarema, była jedną z najbarwniejszych postaci okresu międzywojennego i wiodącą osobowością powojennej sceny artystycznej Krakowa. Wystawiała swoje prace w zagranicznych galeriach, czego zwieńczeniem były udział w weneckim Biennale i zdobyta tam Nagroda im. Francesco Nullo. Rzeźbiarka, określana była mianem artystki „rewolucji abstrakcyjnej”, liderki, inspiratorki, spajała ze sobą kilka pokoleń krakowskiej bohemy artystycznej.

Poświęcona Marii Jaremie rzeźba powstała w ramach programu „Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej – 2022” prowadzonego przez Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku.