Kraków. Synagoga Tempel potrzebuje dużego remontu konserwatorskiego

WIDEO: Krótki wywiad

Konserwacja słupów galerii wewnętrznej to zadanie dwuletnie, które toczy się z 80-procentowym dofinansowaniem przyznanym przez Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa. Łącznie w tym i przyszłym roku ze SKOZK popłynie na te prace ok. 166 tys. złotych.

Filarami zajęto się, bo nie spełniały norm obciążeniowych, zaczęły pękać. W tym roku wzmocniono cztery filary w galerii nad prawą nawą, przy okazji zrekonstruowano pierwotną kolorystykę.

Synagoga Tempel została wzniesiona na Kazimierzu w latach 1860-62. Następnie kilkakrotnie była rozbudowywana i powiększana, zamieniając się z czasem w okazałą budowlę z bogato dekorowanym wnętrzem. Wyróżnia ją 36 unikatowych barwnych witraży z przełomu XIX i XX wieku. Są to jedyne zachowane w Polsce witraże synagogalne. Widnieją na nich wizerunki zwierząt, siedmioramienny świecznik, motywy roślinne.

W czasie II wojny światowej synagogę zamieniono na magazyn oraz w jednej z naw urządzono stajnię dla koni. Na szczęście nie spowodowało to dużych zniszczeń we wnętrzu.

W latach 90. XX wieku fundacja World Monuments Fund z Nowego Jorku wpisała budynek na listę Programu Dziedzictwa Żydowskiego w Europie Środkowej i Wschodniej. Przeznaczyła też milion dolarów na gruntowny remont synagogi, trwający od 1994 do 2000 roku.

- Dzisiaj, po 20 latach, okazuje się, że tamten remont był nastawiony na osiągnięcie bardzo szybkiego efektu – wizualnego i związanego z codziennym korzystaniem z synagogi przez wiernych i gości z zagranicy. Na przykład w ogóle nie tknięto bardzo poważnych problemów konstrukcyjnych. Obecnie są tu bardzo duże potrzeby konserwatorskie - mówi nam dyrektor biura SKOZK Maciej Wilamowski, podkreślając, że synagoga ta powinna w najbliższej dekadzie stanowić ważny przedmiot działań remontowych i konserwatorskich.

SKOZK od 2012 roku dofinansowuje kolejne etapy prac związanych z likwidacją awarii, przede wszystkim dotyczących galerii. Ale coroczny zakres prac jest niewielki, ich budżet to ok. 100-200 tys. rocznie - dlatego też odnowa synagogi postępuje dosyć wolno.

- O ile szkielet, elementy przenoszące ciężar tej budowli zostały w ciągu tych lat gruntownie wzmocnione, o tyle trzeba się zająć warstwami podsufitowymi osadzonymi na trzcinie, na których znajduje się dekoracja malarska. Wokół wzmocnionych już filarów widać ugięte te "podsufitki", zaczynają one odpadać - wskazuje dyr. Wilamowski.

Wykonawca tegorocznych prac w synagodze sygnalizuje z kolei, że obserwowane są ugięcia stropu w nawie głównej, który wykonany jest z płyt gipsowych podtrzymywanych na żelaznej kratownicy, wykonanej kowalską metodą.

- To wszystko jest bardzo niepokojące, potrzeba gruntownego remontu konserwatorskiego - podkreśla raz jeszcze dyrektor biura SKOZK.