"Manifestacja romantyczna" Jerzego Beresia to kluczowa akcja w jego twórczości oraz jedno z najbardziej rozpoznawalnych działań polskiej sztuki lat 80 XX wieku. Pierwszy projekt performansu powstał w 1975 roku, kiedy artysta stworzył rzeźbę "Wózek romantyczny". Performans miał stanowić dialog z polskim romantyzmem, oparty na tragicznej ironii kultury klęski.
Ogniska na Rynku Głównym w Krakowie
Zgodnie ze scenariuszem, stworzonym przez Jerzego Beresia, akcja odbywa się na Rynku Głównym w Krakowie. Jej przebieg obejmuje przemarsz grupy uczestników (około 30-40 osób) i przejazd "Wózka romantycznego" z Bunkra Sztuki na płytę Rynku, wraz z obejściem Sukiennic i pięcioma przystankami na tej trasie. Podczas marszu zakreślane zostają okręgi, malowane napisy i rozpalane symboliczne ogniska – Nadziei, Wolności, Godności, Miłości i Prawdy.
Po raz pierwszy Bereś, artysta z Grupy Krakowskiej, wykonał swój performans jesienią 1981 roku. Wyniósł wówczas swój "Wózek romantyczny" z wystawy w Pawilonie BWA (tak nazywał się wtedy obecny Bunkier Sztuki) i poprowadził go ulicą Szewską na Rynek, gdzie w pięciu miejscach rozpalił ogień. Swoją "Manifestację romantyczną" powtórzył 25 lat później, w 2006 roku.
W w tym roku wydarzenie odtworzyła Cricoteka na zakończenie trwającej w ośrodku Kantora wystawy rzeźb Jerzego Beresia.
Związany z Krakowem rzeźbiarz i performer Jerzy Bereś uznawany jest za jednego z najoryginalniejszych twórców polskiej sztuki XX wieku. Artysta wykształcił swój własny i niepowtarzalny styl, nawiązujący do happeningu i performance`u, choć sam nazywał swoje działania manifestacjami.
Kim był Jerzy Bereś?
W 1956 ukończył rzeźbę w krakowskiej ASP u Xawerego Dunikowskiego. W 1962 roku poznał osobiście Tadeusza Kantora, a w 1964 na zaproszenie Grupy Krakowskiej, której Kantor był wówczas nieformalnym liderem, urządził w Galerii Krzysztofory swoją pierwszą indywidualną wystawę. Rzeźby Beresia z cyklu „Zwidy”, zbudowane z nieobrobionych pni, drągów, kamieni i powrozów, nie mają odpowiednika w sztuce światowej. Pozornie abstrakcyjne nawiązują do pierwotnych konstrukcji i narzędzi, kwestionują ideę cywilizacyjnego postępu.
Pierwszą własną akcję przeprowadził w styczniu 1968 roku w Galerii Foksal w Warszawie. Artysta włączał do swoich prac czystą bryłę o specyficznych własnościach – swoje nagie ciało, traktowane przedmiotowo jako obiekt działań artystycznych, ale także jako siedlisko osobowości.
"Na postawę osobistą i artystyczną Beresia wpłynęły zarówno dziecięce wspomnienia wojny i okupacji, jak i doświadczenie okresu stalinizmu, późniejsze funkcjonowanie w pełnej absurdów rzeczywistości PRL-u, a także neoawangardowe przemiany w sztuce światowej i polskiej w latach 50 i 60 XX wieku. Stąd wypływała jego potrzeba mierzenia się poprzez sztukę z rzeczywistością, której w wielu jej aspektach – politycznym, społecznym, estetycznym – pozostawał przez całe życie czynnym komentatorem i konsekwentnym krytykiem" - czytamy w zapowiedzi wystawy.
