Na tak wysoką cenę dzieła wpłynęła nie tylko wartość historyczna dzieła, ale także udokumentowane pochodzenie egzemplarza oraz jego bardzo dobry stan.
Podobny egzemplarz, w nieco gorszym stanie i oprawiony współczesną okładką, sprzedano na aukcji w 2008 roku za 2,2 mln dolarów. Ekspert domu aukcyjnego Sophia Rare Books podkreśla, że większość z ok. 270 zachowanych pierwszych wydań "De Revolutionibus", które trafiają do sprzedaży nie ma tak dobrze udokumentowanego pochodzenia, a także nie stanowi w całości oryginalnych egzemplarz, m.in. przez dodanie wspólczesnej oprawy, faksymile stron, usunięte pieczątki wpływajacych na obniżenie wartości.
Jak podaje amerykański portala arstechnica.com, specjalizującyc się w dziełach Kopernika badacz Owen Gingerich, spędził 35 lat, śledząc i badając każdy zachowany egzemplarz dwóch pierwszych wydań "De Revolutionibus", ostatecznie odnajdując 276 egzemplarzy pierwszego wydania (z około 500 oryginalnie wydrukowanych) na całym świecie. Większość ksiąnależy do kolekcji instytucjonalnych. W rękach prywatnych kolekcjonerów znajduje się zaledwie 10-15 egzemplarzy ze spisu Gingericha, na aukcję trafiło jedno z nich.
Gingerich odkrył, że wiele pierwszych wydań "De Revolutionibus" zawierało bogate, szczegółowe przypisy na marginesach. W wystawionym przez Sophia Rare Books mają róznież znajdować się notatki na marginesie w dwóch różnych stylach pisma. Zdaniem badacza, jeden z nich można datować na XVI wiek.
Gingerich zidentyfikował dwóch najwcześniejszych właścicieli tego egzemplarza - to "Brugiere" i "Jacobi Du Roure", choć nie znalazł żadnych zapisów historycznych, które pozwoliłyby dowiedzieć się o nich więcej. W 1949 roku dzieło przeszło przez ręce włoskiego sprzedawcy Battiata Galanti, a w 1970 roku książka ponownie trafiła na rynek, stała się własnością prywatnego kolekcjonera, zanim w 1983 roku została kupiona na aukcji przez Holendra Joosta Ritmana, twórcę Bibliotheca Philosophica Hermetica aka Biblioteka Ritmana. Jej obecny właściciel nabył tom na aukcji w 2013 roku.
Jak informuje portal, wydanie to nie podlegało również cenzurze nałożonej przez Inkwizycję w 1616 roku, kiedy to umieściła ona "De Revolutionibus" na swoim Indeksie Ksiąg Zakazanych - zakazanych, czyli do czasu wprowadzenia bardzo konkretnych poprawek.
Rewolucyje dzieło Kopernika
Dzieło Kopernika "De revolutionibus orbium coelestium" zawiera wykład heliocentrycznej i heliostatycznej budowy wszechświata. Na owe czasy stanowiło przewrót w nauce i ówczesnym światopoglądzie.
"De Revolutionibus" ukazało się w 1543 r. w Norymberdze w drukarni Jana Tetreiusa. Według tradycji, urodzony w 1473 r. Mikołaj Kopernik miał jeszcze przed śmiercią na własne oczy zobaczyć wydrukowany starodruk. Kopernik zmarł 24 maja 1543 r.
II wydanie dzieła Kopernika ukazało się w Bazylei w 1566 r. W 1616 r. Kościół katolicki wpisał książkę do indeksu książek zakazanych. Książkę wycofano z indeksu w 1757 roku.
Pierwsze polskie wydanie książki ukazało się w 1854 r.
Zuchwała kradzież sprzed ćwierć wieku
Dziś w Polsce znajduje się 11 egzemplarzy I wydania dzieła Kopernika. 25 lat temu - 24 listopada 1998 roku - jeden z egzemplarzy starodruku został skradzionym z krakowskiej biblioteki PAN. Do dziś nie udało się ustalić sprawcy kradzieży.
Książkę wypożyczył mężczyzna w wieku ok. 40 lat. Kiedy otrzymał egzemplarz, ukrył go pod swetrem i wyszedł z czytelni do toalety. Na stole pozostała okładka cennego dzieła, torba i płaszcz mężczyzny. Skradziony starodruk miał 196 numerowanych i 6 nienumerowanych stron. Starodruk jest też uznany za dzieło o szczególnym znaczeniu dla kultury narodowej.
Pomimo sporządzenia porteru pamięciowego i wyznaczenia nagrody, złodzieja jednak nigdy nie udało się ująć. W październiku 2013 roku sprawa się przedawniła, a śledztwo zostało umorzone.
W podobnym okresie, co krakowski egzemplarz, zostały skradzione także inne woluminy dzieła Kopernika. W sierpniu 1998 r. skradziono "De Revolutionibus" z biblioteki w Kijowie (I wydanie dzieła), a wcześniej z czeskiego Brna (II wydanie dzieła) i biblioteki w Sankt Petersburgu w Rosji (też II wydanie). Złodziej 15 lat temu pytał też o możliwość dostępu do jednego z dwóch egzemplarzy dzieła Kopernika w Bibliotece Jagiellońskiej, ale tam mu się nie powiodło.
Rękopis dzieła Kopernika jest w Krakowie
Rękopis Mikołaja Kopernika na wiele lat zaginął. Odnalazł się w Pradze Czeskiej po prawie dwóch wiekach. W roku 1953 rząd Czechosłowacji przekazał rękopis Polsce. Obecnie jest on przechowywany w Bibliotece Jagiellońskiej. W 1999 roku autograf dzieła Kopernika został wpisany na listę UNESCO Pamięć Świata, którego celem jest podejmowanie działań służących zachowaniu, ratowaniu i udostępnianiu dokumentów o światowym znaczeniu historycznym lub cywilizacyjnym.
Odbudowa Ukrainy to szansa dla polskich firm
