Jak informuje Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wiosną tego roku pracownicy Zamku Królewskiego na Wawelu otrzymali informację, że na Facebooku pojawiła się fotografia obrazu Kajetana Stefanowicza figurującego jako zaginione dzieło z wawelskiej kolekcji. Resort kultury zgłosił sprawę policji. Tak kryminalni trafili do posiadacza utraconej akwareli.
- Ze względu na kryminalny charakter sprawy, konieczne były działania funkcjonariuszy Komendy Miejskiej Policji w Płocku oraz Prokuratury Rejonowej w Płocku. 15 lipca 2024 r. akwarela „Śmierć ułana” powróciła do zbiorów Zamku Królewskiego na Wawelu. Historia odzyskania akwareli „Śmierć ułana” Kajetana Stefanowicza pokazuje, że restytucja utraconych dóbr kultury to bardzo często skomplikowany i złożony proces, wymagający zaangażowania wielu osób – informuje MKiDN.
Akwarela "Śmierć ułana" przedstawia poległego ułana legionowego, unoszonego do nieba przez dwa anioły, u dołu widoczny jest grób z krzyżem i leżącym czakiem ułańskim. Obraz powstał najprawdopodobniej w 1916 roku.
- Dzieło – razem z całą kolekcją – podarował do zbiorów wawelskich Jerzy hr. Mycielski, testamentem z 1927 roku, zrealizowanym rok później. Razem z innymi pracami należącymi do Mycielskiego było wielokrotnie prezentowane na wystawach sztuki legionowej – wyjaśnia Agnieszka Janczyk, kustoszka i Kurator Zbiorów Prac na Papierze.
Autorem akwareli jest żyjący na przełomie XIX i XX wieku ormiański malarz Kajetan Stefanowicz ps. Soplica. Artysta, jako ułan Legionów Polskich, brał udział w obronie Lwowa w 1918 roku oraz w wojnie polsko-bolszewickiej, w której poległ.
W wawelskich zbiorach zbiorach znajdują się także dwa rysunki piórkiem do „Pieśni Legionisty” (wyd. Lwów 1916) autorstwa Kajetana Stefanowicza.
W ostatnich latach na Wawel powróciły, m.in. obraz Jana Mauritsa Quinkharda „Lekcja rysunku” z 1762 roku. Dzieło, podobnie jak „Śmierć ułana” trafiło na Wawel w 1927 roku wraz z kolekcją prof. Jerzego Mycielskiego. Obraz zidentyfikował właściciel Krakowskiego Domu Aukcyjnego Ryszard Lachman, któremu właściciel przedstawił obraz do sprzedaży nie mając świadomości, że posiada zrabowane dzieło. W 2021 roku do macierzystej kolekcji powrócił zaginiony podczas II wojny światowej pastel Leona Wyczółkowskiego „Góralka/Wiejska dziewczyna w żółtej chuście”, wcześniej zidentyfikowany przez pracowników resortu kultury na aukcji jednego z domów aukcyjnych.
Do najbardziej znaczących strat wojennych Zamku Królewskiego na Wawelu należą obiekty z działu malarstwa dawnego, wśród nich „Pejzaż nadbrzeżny” i „Krajobraz z zagrodą i nasypem” Jana van Goyena, „Siwy koń na tle krajobrazu” Paulusa Pottera, „Święta Katarzyna Aleksandryjska z donatorem” XVI-wiecznego malarza włoskiego i „Scena rodzajowa” Isaaca van Ostade. Wśród dzieł sztuki polskiej XIX i XX w. najdotkliwszą pod względem artystycznym stratę stanowią dzieła Piotra Michałowskiego, Maksymiliana Gierymskiego, Artura Grottgera, Jana Rembowskiego, Jacka Malczewskiego i Leona Wyczółkowskiego czy rzeźby Xawergo Dunikowskiego.
Promienie słoneczne mogą powodować nowotwór skóry. Jak się chronić?
