Porozmawiajmy o godności

Nic z tych rzeczy. Rachunek sumienia wprawdzie zawsze bywa przydatny, ale niech każdy go robi we własnym zakresie. Pomyślałem o tym temacie na marginesie artykułu, który niedawno czytałem, o tym, jak prawica polska przywłaszczyła sobie pewne słowa- terminy. Jak zawładnęła pojęciami, od patriotyzmu począwszy, zdefiniowała te pojęcia na nowo i według tej nowej ich definicji ocenia i segreguje ludzi.

Właśnie ta segregacja ludzi, mających odpowiadać pojęciom tego "nowego słownika" - jest tu chyba najważniejsza i najbardziej absurdalna. A używana jest przy każdych, kolejnych rocznicach, więc przypomniałem sobie o tym, bo dziś - rocznica "Solidarności", a jutro - rocznica wybuchu II wojny światowej. I znów mogą pojawić się obok rzeczywistych obchodów pamięci, różne "żonglerki słowne". Wśród różnych określeń zainteresowało mnie jedno rozważanie: to, które wychodzi od pojęcia godności.

I nie chodzi mi tu o "ćwiczenia słownikowe", czyli o karierę słów, np. "hańba" ze świadomym nadużyciem, w każdej chwili i w każdym miejscu, jako słowa-klucza do wszelkich ocen. Ale zainteresowało mnie przedkładanie godności zbiorowej nad godność indywidualną.

Jak przeczytałem artykuł, to zrozumiałem, że to właśnie jest moja kość niezgody z tym hurrapatriotyzmem polskim. Bo ja zawsze przedłożę moją własną godność nad godność zbiorową. Po prostu, tak mi wskazuje natura, wychowanie, że w każdej sytuacji i wobec najbardziej niesprzyjających warunków będę dbał o godność osobistą. Powiem więcej: jestem pewien, że w tak odczuwanym pojęciu godności osobistej, również zmieści się godność moich pobratymców, rodaków.

Wystarczy, że każdy będzie dbał o własną godność, a potem na zasadzie niemal "prostej sumy" godność ta zacznie funkcjonować wobec wszystkich i dla wszystkich. A to jest prawda, którą się zupełnie pomija.

Myślałem dawniej, że obok normalnego kryterium wychowania domowego i społecznego, istnieje tu także kryterium wieku. Jednym słowem - im człowiek starszy, tym głębiej pewne pojęcia rozumie. Tymczasem patrzę potem ze zdumieniem, a to ludzie w moim wieku biorą często udział w burdach ulicznych. W tym, na co napatrzyliśmy się od dwóch lat na Krakowskim Przedmieściu można było to właśnie zobaczyć.

I zaskoczeniem może być to, że właściwie ci starsi ludzie nie czują, jak bardzo się upokarzają. Poniżają się, ośmieszają, nie czują, że są wykorzystywani. A gdyby godność osobistą stawiali na pierwszym miejscu, to nie braliby udziału w takich awanturach, nie wiązaliby się łańcuchami, itd. Bo to też jest właśnie o godności. Ja tego nie potrafię zrozumieć i pomyślałem, że chyba najwyższy czas, aby próbować pochylić się nad wielkością pojęcia godności.

Oczywiście, to zabełtanie pojęć w mózgach nie narodziło się nagle i nie powstało znikąd. Wieki na to pracowały. Wieki odsuwania nas od właściwego nurtu życia, wieki walki każdego z każdym, szukania wroga, aby się wykazać i znaleźć swoje właściwe miejsce, przy ciągłym niezadowoleniu z tego miejsca. To już dawno nazwano "polskim piekłem", a jest jednym wielkim kompleksem niższości.

Pisałem, że nam pomieszali w głowach i nie wiemy, gdzie patriotyzm, a gdzie nacjonalistyczny szowinizm. Pomieszanie kryteriów. Dlatego ciągle Gombrowicz ma rację; "Ja Polak! Ale przepraszam, kim ty jesteś? - pytał Gombrowicz. Jestem "z ojczyzny Chopina". No dobrze, ale kim ty sam jesteś?"

Też wpadałem w tę pułapkę. Mówiłem we Włoszech: jestem z Krakowa, z miasta Jana Pawła II. Bierzmował mnie Jan Paweł.

I dopiero stuknąłem się w głowę; jestem taki sam…

W szpitalu zlekceważono zgwałconą pacjentkę? Prokuratura sprawdza

Codziennie rano najświeższe informacje z Krakowa prosto na Twoją skrzynkę e-mail. Zapisz się do newslettera!