Radiowa interpretacja opery "Wanda" Joanny Wnuk-Nazarowej już 18 kwietnia. W jednej z głównych ról Jerzy Trela

FLESZ - Rosyjska horda w Charkowie - Relacja

Podstawą opery Joanny Wnuk-Nazarowej, która miała premierę na Wawelu w zeszłym roku jest tekst Cypriana Kamila Norwida. Wieszcz snuje opowieść o córce króla Kraka i niemieckim księciu Rydigerze, zainspirowany wizytą w Krakowie w 1842 roku. Jak przypomina Kazimierz Wyka w tekście „Norwid w Krakowie: szkic naukowopopularny” z 1967 roku, poeta prawdopodobnie odwiedził wtedy podkrakowską Mogiłę, gdzie miał wejść na Kopiec Wandy i odwiedzić klasztor oo. Cystersów, w którym mógł oglądać cykl obrazów „Dzieje Wandy” autorstwa Michała Stachowicza. Śladem po krakowskiej wizycie Norwida są dwa dramaty z 1851 r.: „Wanda” i „Krakus”. Dodatkowo dramat „Wanda” rozpoczyna się dedykacją dla mogilskiego Kopca Wandy: „Mogile Wandy pod Krakowem w dowód głębokiego poważania poświęca Autor”.

- Lubię przedsięwzięcia wychodzące poza schematy gatunków. W naszych pierwszych rozmowach z Joanną Wnuk-Nazarową, pojawił się więc wątek rozszerzenia współpracy o inne wcielenia dzieła, niż tylko premierowe wykonanie opery na Wawelu - podkreśla dyrektor i redaktor naczelny PWM, dr Daniel Cichy. - Po pierwsze chciałem, aby to dzieło zaistniało na estradach na dłużej, w planach jest więc "Wanda" na scenie Opery Krakowskiej. Po drugie, zarejestrowaliśmy to niezwykłe prawykonanie, więc wkrótce w naszym wydawnictwie płytowym opera pojawi się na krążku blu-ray. Kolejnym elementem jest słuchowisko. A skoro mamy znakomity i ważny temat, pełnowymiarowe postaci, dramaturgicznie świetnie ujęte przez Norwida, następnie przefiltrowane myślą literacką i muzyczną kompozytorki, postanowiliśmy dać przestrzeń do stworzenia kolejnej odsłony dzieła. Forma słuchowiska, w której następuje symbioza słowa, dźwięku, teatru wyobraźni, wydała się naturalna i niezwykle inspirująca.

Reżyserii słuchowiska podjęła się Anna Wieczur, wielokrotnie nagradzana reżyserka teatralna, operowa, filmowa, telewizyjna i radiowa.

- Słuchowisko zajmuje w mojej pracy szczególne miejsce. Ten sposób opowiadania wykorzystuje tylko jeden z naszych zmysłów, co wymaga szczególnej uważności i rozbudza wyobraźnię w sposób najpełniejszy. Ta ograniczona, zawężona percepcja zmusza albo raczej, należałoby powiedzieć, daje wspaniałą możliwość dla wyobraźni - mówi.

Reżyserka sięga po muzykę operową, skomponowaną przez Joannę Wnuk-Nazarową, jednak opowiada własną historię, w oparciu o oryginalny tekst Norwida. Operowe partie, interpretowane podczas wawelskiej prapremiery przez śpiewaków, w radiowej realizacji powierza aktorom z Narodowego Starego Teatru i Teatru im. Słowackiego.

- Największym wyzwaniem w realizacji "Wandy" było "czułe" połączenie wspaniałej opery Joanny Wnuk-Nazarowej z przestrzenią tradycyjnie realizowanego słuchowiska. Kiedy pracuje się z dziełem, które samo w sobie jest zamknięte, pełne, ze spójną strukturą to dekonstrukcja w celu stworzenia zupełnie nowej, a równie spójnej formy jest szczególnym wyzwaniem - dodaje.

Swój aktorski jubileusz 60-lecia pracy na scenie oraz 80. urodziny obchodzi w 2022 roku Jerzy Trela, związany z Radiem Kraków od połowy lat 60. Już wtedy, jako student szkoły teatralnej, rozpoczął współpracę z krakowską rozgłośnią.

- W radiu najbardziej cenię samotność i bliskość, intymność kontaktu ze słuchaczem. Lubię grać w słuchowiskach, ale bardzo bliska jest mi również poezja czytana w radiu - mówi.

Zaproszenie do radiowej realizacji przyjęli także Agnieszka Kościelniak i Katarzyna Zawiślak-Dolny z Teatru im. Słowackiego, a także Radosław Krzyżowski, Juliusz Chrząstowski, Jacek Romanowski, Łukasz Stawiarczyk, Szymon Czacki i Adam Nawojczyk ze Starego Teatru.

- Zdecydowałam o sięgnięciu do oryginału, aby móc spotkać przestrzeń emocjonalną muzyki z tą zawartą w słowach Norwida. Z takiego założenia naturalną konsekwencją było zaangażowanie aktorów. Wanda to symbol konfliktu pomiędzy powinnością wynikającą z ustanowionych zasad, reguł, a nieodpartą skłonnością serca. To symbol samopoświęcenia - samozłożenia na ołtarzu - mówi reżyserka.

W roli Wandy usłyszymy Agnieszkę Kościelniak. Młoda aktorka, absolwentka krakowskiej PWST, podkreśla, że radiowe doświadczenie było dla niej nowe, wymagające, ale i bardzo ciekawe.

W swoim dotychczasowym dorobku artystycznym mam raczej produkcje dubbingowe, albo słuchowiska dla dzieci, więc tekst Norwida wymagał ode mnie znalezienia innego poziomu skupienia, zrozumienia, wrażliwości. Przewodnikiem po tym niełatwym tekście była dla mnie wspaniała reżyserka Anna Wieczur. Spotkania z Nią nie nazwałabym pracą, ale wspólną przygodą. Perfekcyjnie przygotowana, cierpliwa, wymagająca… życzę każdemu spotkania z takim Reżyserem i Człowiekiem - deklaruje.

Niezwykle istotne dla koncepcji radiowej "Wandy" było połączenie oryginalnego tekstu Norwida z muzyką. Przestrzeń dźwiękowa odnosi się do miejsc akcji i tworzy realistyczną warstwę opowieści. Słuchowisko zrealizował akustycznie Wojciech Gruszka, współtwórca wielu radiowych słuchowisk, nagradzanych na Festiwalu Dwa Teatry.

- Podstawowym wyzwaniem realizacyjnym przy tym słuchowisku było połączenie, zsynchronizowanie nagrania opery WANDA z tekstem nagranym przez aktorów. Tempa obydwu tych nagrań były dalekie od siebie i wymagało to precyzyjnych montaży, przy zachowaniu oczywiście warstwy muzycznej i założeniu określonego czasu trwania całości - twierdzi.

Premiera słuchowiska "Wanda" już w Poniedziałek Wielkanocny, 18 kwietnia, godz. 19.05, na antenie Radia Kraków.