Cmentarz w Bukownie zagrożony podtopieniem. Zdecydowano o zamknięciu najniższej części. Co dalej?

Stan poziomu wód podziemnych na terenie cmentarza w Bukownie monitorowany jest od grudnia w trzech otworach obserwacyjnych o głębokości 6 metrów. Dodatkowo w grudniu gmina zleciła ekspertyzę hydrogeologiczną, którą opracowywała ekipa z Państwowego Instytutu Geologicznego PIB w Sosnowcu.

Hydrogeolodzy nie mają dobrych informacji, potwierdzili, że w ostatnim okresie nastąpił niezwykle intensywny przyrost tempa podnoszenia się lustra wód podziemnych w tym rejonie, spowodowany wypełnianiem się leja depresyjnego powstałego w wyniku zlikwidowanej działalności górniczej kopalń ZGH Bolesław. Co gorsze, woda dalej będzie się podnosiła, bo proces wypełniania się leja nie dobiegł jeszcze końca.

Marcin Cockiewicz, burmistrz Bukowna na posiedzeniu Gminnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego, które zostało zwołane w czwartek 2 stycznia, przedstawił trzy propozycje rozwiązań dotyczących sposobów obniżenia zwierciadła wód podziemnych w rejonie cmentarza:

• wykonania rowów opaskowych z drenażem francuskim wokół terenu cmentarza,

• ciągłe pompowanie wody poprzez zespół studni odwodnieniowych zlokalizowanych na terenie cmentarza,

• sztuczne podniesienie terenu poprzez nawiezienie materiału ziemnego i kruszywa i jego zagęszczenie.

Już teraz trzeba działać.

- 2 stycznia woda była dokładnie 1 metr i 2 centymetry poniżej poziomu gruntu - zaznacza Marcin Cockiewicz.

Cmentarz komunalny w Bukownie ma dwa hektary powierzchni, groby są na około połowie. Został założony na przełomie lat 80. i 90. XX wieku. Wówczas wybudowano też dom pogrzebowy.

- Z perspektywy czasu należy tę decyzję ocenić jako niefortunną. Jednak przez ten okres cmentarz funkcjonował i dziś to nie jest czas na załamywanie rąk, tylko na działanie i tego oczekują od władz nasi mieszkańcy - podkreśla burmistrz. Zwraca jednak uwagę na konieczność kontynuacji działań „pod presją czasu”.

Burmistrz podkreśla, że pilnie trzeba podjąć działania o charakterze doraźnym, skupiających się na wstrzymaniu procesu podnoszenia się wód, co pozwoli na realizację działań o charakterze docelowym w kontekście samego cmentarza, czyli na wybór metody działania naprawczego i realizacja tego przedsięwzięcia. Jednocześnie trzeba już myśleć co dalej - gdzie jeszcze mogą powstać podtopienia i zalewiska. Burmistrz tłumaczy, że niekoniecznie woda zacznie się pojawiać w najniższym terenie. Dużo zależy od budowy geologicznej terenu.

Dochodząc do cmentarza widać już wodę. Przy drodze prowadzącej do nekropolii powstaje jeziorko.

Pod koniec listopada 2024 roku starosta olkuski oraz wójtowie i burmistrzowie wszystkich gmin z powiatu olkuskiego zwrócili się do Premiera RP Donalda Tuska z apelem o pomoc w walce ze skutkami wieloletniej działalności górniczej.

Według burmistrza bardzo ważne jest, by Sejm szybko zajął się specustawą pomocową, bo samorządy same sobie nie poradzą.

Rada Miasta Bukowna musi też wskazać nowy teren pod cmentarz komunalny na terenie miasta, by gmina mogła przystąpić do realizacji tej inwestycji.

W posiedzeniu Gminnego Zespołu Zarządzania Kryzysowego uczestniczyli przedstawicie różnych instytucji naukowo-badawczych, administracji państwowej i samorządowej, a także przedstawicieli firm zaangażowanych przez gminę w rozwiązanie problemu wysokiego poziomu wód podziemnych w okolicach cmentarza.

Zdecydowano o stałym odwodnieniu terenu poprzez zespół kilkunastu studni głębinowych wierconych na terenie cmentarza. Działania podjęto od razu. W tym temacie gmina otrzymała poparcie przedstawicieli instytucji angażowanych w procedurę niezbędnych pozwoleń dla takiej inwestycji, tj. PGW Wód Polskich, Nadzoru Wodnego, Nadzoru Budowlanego, Inspekcji Sanitarnej, Straży Pożarnej i służb architektoniczno-budowlane Starosty Olkuskiego.

Nie ma zagrożenia dla dostaw wody pitnej dla Bukowna

Agata Knapik, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny podkreśla, że zarówno Inspekcja Sanitarna, jak i wodociągowa spółka PWiK Sp. z o.o. zapewniają, że zagwarantowane jest bezpieczeństwo dostaw wody pitnej - również tych, których ujęcia znajdują się na terenie Bukowna. Dodatkowo, obie te instytucje prowadzą wzmożony monitoring i częstsze badania laboratoryjne wody z wodociągów ze względu na stałe i intensywne podnoszenie się wód podziemnych w całym regionie olkuskim.

Ma powstać nowa droga - czy nie zaleje jej woda?

W Bukownie w planach jest budowa nowej powiatowej drogi w bezpośrednim sąsiedztwie terenów objętych obecnie wysokim poziomem wód podziemnych. Ma łączyć Strefę Aktywności Gospodarczej z Jaworznem. Burmistrz skierował do przedstawicieli Powiatu Olkuskiego - inwestora drogi - apel, aby projektanci uwzględnili w swych propozycjach zmieniające się warunki hydrogeologiczne w okolicach Karieru, Telefoniki i cmentarza komunalnego.

Nie jest to działanie na wyrost. W grudniu 2022 roku oddano do użytku obwodnicę sąsiedniego Bolesławia. Czynna była zaledwie dwa miesiące. Najpierw na jedni utworzyło się zalewisko, teraz jest tam zalewisko. Nie przewidziano, że po likwidacji kopalni wody podziemne będą się tak szybko podnosić.

Ostatnia z kopalń należących do ZGH "Bolesław" zakończyła wydobycie pod koniec 2020 roku. Rok później wyłączono ostatnie pompy odwadniające szyby i korytarze. Poziom wód podziemnych zaczął szybko się podnosić, choć po zakończeniu odwadniania kopalni najpierw wyschła rzeka Sztoła, która była zasilana odpompowanymi wodami.

Potem, gdy grunt namakał, pojawiały się zapadliska. Obecnie na terenie powiatu olkuskiego jest ich zinwentaryzowanych ponad 700 - od małych po wielkie. Część z nich powstaje nad wyrobiskami ZGH "Bolesław", a część na historycznymi kopalniami (wydobycie ród cynku, ołowiu i srebra, na tym terenie prowadzone jest od średniowiecza). Oprócz zapadlisk są też zalewiska.

Kopalnie na dużą skalę były odwadniane od lat 60. ub. wieku. Lej depresyjny do wiele kilometrów wokół.

• Poseł na Sejm RP Dorota Marek,

• Zastępca Dyrektora Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego Anna Połoska-Wróbel,

• Przewodnicząca Rady Miejskiej w Bukownie Barbara Kowalska,

• Powiatowy Inspektor Sanitarny w Olkuszu Agata Knapik,

• Zastępca Dyrektora Górnośląskiego Oddziału Państwowego Instytutu Geologicznego-Państwowego Instytutu Badawczego w Sosnowcu Pan Marcin Pasternak,

• Dyrektor Zarządu Zlewni Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie w Katowicach Pan Abdullah Othman,

• Państwowy Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego Grzegorz Swędzioł,

• Wicestarosta Powiatu Olkuskiego Rafał Czeladzki,

• Zastępca Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej w Olkuszu Mateusz Podsiadło,

• Komendant Komisariatu Policji w Olkuszu Sławomir Patela.

• Prezes Zarządu ZGH Bolesław w Bukownie Bogusław Ochab,

• Inż. Agnieszka Rozenau-Rybowicz z firmy urbanistycznej Terra Analizy Doradztwo Planowanie

a także poprzez łącza internetowe inż. Rafał Antoszewski z firmy HydroControl Sp. z o.o., zajmującej się hydrotechnologią, inżynierią środowiska i problemami odwodnienia.