Z okazji 80. rocznicy wyzwolenia Oświęcimia i niemieckiego obozu Auschwitz
Okazją do zorganizowania czasowej ekspozycji przez Muzeum Zamek jest przypadająca 27 stycznia 2025 roku 80. rocznica wyzwolenia miasta Oświęcimia i niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz – Birkenau.
Opracowanie merytoryczne i graficzne “Stadt Auschwitz 1939-1945” przygotowują Barbara Daczyńska i Joanna Sieranc-Sadza – kuratorki wystawy.
- Okres 1972 dni, wyznaczony przez graniczne daty – 4 września 1939 roku, gdy wojska niemieckie zajęły Oświęcim, i 27 stycznia 1945 roku, gdy w mieście pojawili się żołnierze 60. Armii 1. Frontu Ukraińskiego na zawsze zmienił sposób postrzegania Oświęcimia, miasta o ponad 800-letniej historii - zauważają w Muzeum Zamek.
Wielu mieszkańców, którzy przeżyli wojnę, straciło swoich bliskich, zdrowie a w wyniku wysiedleń i grabieży, cały dobytek. Ten czas oznaczał również koniec trwającego od pierwszej połowy XVI w. osadnictwa żydowskiego na tym terenie.
Wystawa ukazuje historię miasta od lata 1939 roku, gdy trwały przygotowania do wojny, aż po okres po wyzwoleniu 27 stycznia 1945 roku. To wtedy wysiedleni i wywiezieni przedwojenni mieszkańcy zaczęli wracać do Oświęcimia, a na terenie byłego obozu Auschwitz działały szpitale Polskiego Czerwonego Krzyża, niosące pomoc wyzwolonym więźniom, w których pracowali również Oświęcimianie.
Ekspozycja obejmuje łącznie 270 fotografii, dokumentów, planów, map, wycinków z gazet i in. Treść wystawy skupia się na losach przedwojennych mieszkańców miasta – Polaków i Żydów – podczas niemieckiej okupacji, ukazując codzienne życie w pobliżu największego obozu koncentracyjnego i zagłady.
- Ważnym bohaterem ekspozycji jest również samo miasto i zmiany, jakie w nim zaszły w wyniku realizacji planów przebudowy na wzór niemieckiego osadnictwa na wschodzie - dodają w placówce.
Dziś żyją już tylko nieliczni świadkowie tamtych wydarzeń. Pamięć o okupacji pozostanie zapisana we wspomnieniach, książkach, dokumentach, zdjęciach. - Od nas zależy, czy wyciągniemy z nich lekcję na przyszłość.
Wernisaż odbędzie się 23 stycznia 2025 r. (czwartek) o godzinie 18. Wystawa będzie eksponowana w Zamku do 1 czerwca 2025 r.
Wybrane źródła:
Archiwa i Muzea:
Archiwum Państwowe w Katowicach Oddział w Bielsku-Białej
Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu
Arolsen Archives Collection
Kronika zakładu towarzystwa salezjańskiego w Oświęcimiu
Muzeum Zamek w Oświęcimiu
Muzeum Żydowskie w Oświęcimiu
Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej
United States Holocaust Memorial Museum
Narodowe Archiwum Cyfrowe
National Archives and Records Administration
Śląska Biblioteka Cyfrowa
Prywatne zbiory:
Łukasz Szymański
Mirosław Ganobis
Anna Chowaniec
Mieczysław Jakuczek
Wiktoria Trojak
Rodziny Daczyńskich i Malickich
Rodziny Kennedy i Michale
Źródło: Muzeum Zamek w Oświęcimiu
