17 października 1781 roku władze Krakowa pozwoliły warszawskiemu aktorowi Mateuszowi Witkowskiemu na wystawianie spektakli. Początkowo - do 1799 roku przedstawienia wystawiano w pałacu Spiskiego przy Rynku Głównym, obawiano się bowiem, że podczas budowy gmachu przeznaczonego na teatr, zgoda mogłaby zostać cofnięta. Spektakle zaczęto więc grać od razu.
W 1799 roku następca Witkowskiego na stanowisku dyrektora - Jacek Kluszewski przeniósł siedzibę do połączonych kamienic u zbiegu ul. Jagiellońskiej i placu Szczepańskiego. Tu Stary Teatr mieści się do dziś, pozostając najstarszą polską sceną, na której nieprzerwanie od 1 stycznia 1799 roku wystawiane są przedstawienia.
Dlaczego Stary Teatr jest stary?
Zastanawialiście się, czemu Stary to Stary? Owszem, jest stary, a nawet najstarszy, ale miano starego zyskał, gdy w 1830 roku na dekadę zmienił lokalizację na zaadaptowany do celów teatralnych opuszczony kościół Św. Urszuli przy narożniku ul. Św. Marka i Św. Jana. Budynek przy Jagiellońskiej nazywano starym. Kiedy w 1841 roku teatr wrócił do starego budynku rozpoczęto jego przebudowę w stylu nawiązującym do florenckiego renesansu.
Wkrótce jedyny dotąd teatr w Krakowie zyskał konkurencję. Kiedy w 1893 roku otwarto Teatr Miejski (dziś nosi on nazwę Teatru im. Słowackiego), czyli nowy krakowski teatr, dotychczasowy jeszcze bardziej zyskał miano starego.
Modrzejewska vs. Hoffman
Pierwsza scena mieściła się na parterze wielokrotnie przebudowywanego budynku, mniej więcej tam, gdzie dziś znajdują się szatnie. Tam grała Helena Modrzejewska, dzisiejsza patronka teatru, która spogląda z portretu witającego publiczność, która wchodzi na Dużą Scenę.
Modrzejewska po raz pierwszy na scenie przy ul. Jagiellońskiej stanęła w 1865 roku, gwiazdą teatru była wówczas Antonina Hoffman. Ta druga była również współpracownicą i wieloletnią życiową partnerką Stanisława Koźmiana, ówczesnego dyrektora Starego Teatru. Krakowskiej scenie poświęciła 37 lat życia. Kiedy w 1885 roku Koźmian zrezygnował z prowadzenia teatru, Hoffman odsunęła się w cień. Przez lata, które spędziły wspólnie w Starym Teatrze obie aktorki rywalizowały o palmę pierwszeństwa na krakowskiej scenie teatralnej. W 1868 roku Modrzejewska wyrusza na podbój Warszawy. Teatr dostanie jej imię w 1956 roku.
Oprócz Modrzejewskiej widzów witają z portretów dwaj wielcy reżyserzy Starego: Andrzej Wajda i Jerzy Jarocki, a tuż przed wejściem na widownię wita publiczność kolejny wielki - Konrad Swinarski.
Perła secesji krakowskiej
Obecny wygląd budynek zyskał w XX wieku, który dla Starego Teatru rozpoczął się wielką przebudową w latach 1903-1906, w konstrukcji budynku użyto m.in. żelbetonu, wówczas najnowocześniejszego rozwiązania. Dekoracją ścian i wnętrza budynku zajęli się artyści zrzeszeni w Towarzystwie Polska Sztuka Stosowana. Teatr zyskał typową dekorację secesyjną, z płaską, asymetryczną, ekspresyjną ornamentyką, którą do dziś można podziwiać w budynku Starego Teatru. Wnętrza najstarszego teatru pod Wawelem uznane są za perłę secesji krakowskiej.
"W ramach rozpoczętej w 1999 roku rewaloryzacji, prowadzonej dzięki wsparciu finansowemu SKOZK, przywrócono wystrój foyer teatru – odnowiony został drewniany strop, odtworzono secesyjny fryz z motywem kaczeńców, wymieniono dębowy parkiet, zrekonstruowano boazerię oraz pylony z lampami witrażowymi. W 2006 roku przywrócono świetność wspaniałej elewacji zaprojektowanej przez Stryjeńskiego i Mączyńskiego, eksponując secesyjny fryz z herbem Krakowa" - czytamy na stronie internetowej Starego Teatru.
W kolejnych latach w sali przylegającej przylegającej do foyer I piętra - dawnej sali balowej odtworzono fryzy ścienne, boazerie i sztukaterie, witrażowe kinkiety i żyrandole, sala umeblowana została w stylu epoki. Renowację przeszła także Wielka Sala.
