Kraków. Usuwać czy chronić? Kontrowersje wokół pomników w parku Jordana

FLESZ - Minimalna płaca w górę

Dziś w parku Jordana stoi 60 popiersi oraz 2 pomniki: dr. Henryka Jordana oraz niedźwiedzia Wojtka. 25 popiersi to oryginalne, przedwojenne rzeźby z białego marmuru, te najnowsze, zdaniem aktywistki Natalii Nazim - autorki projektu „Odpomnikujmy park Jordana” złożonego do Budżetu Obywatelskiego - bywają wręcz karykaturalne. Co więcej, 13 postumentów stanęło w parku Jordana bez jakiejkolwiek zgody. Te, zdaniem aktywistki, powinny zostać usunięte wraz z „tymczasowym” masztem, który pojawił się tam z okazji Światowych Dni Młodzieży, również bez wymaganego pozwolenia.

- Kiedy pięć lat temu składałam projekt wodnego placu zabaw, miałam przyjemność rozmawiać z projektantem parku Jordana, panem Arturem Zaboklickim, który już wtedy zwrócił mi uwagę na to, że część pomników stoi w parku niezgodnie z przygotowanym przez niego projektem - mówi Natalia Nazim.

Zgodnie z dokumentacją projektową parku Jordana i wydanym w 2006 roku pozwoleniem na budowę w parku miało być łącznie 41 popiersi znanych Polaków, 25 przedwojennych oraz 16 nowych. Analizy dokumentów, które przeprowadziła Natalia Nazim, wskazują, że 13 popiersi, które stanęły w latach 1999-2016 w parku zostało postawionych bez wymaganego prawem pozwolenia na budowę.

- Wydane w 2006 roku pozwolenie na budowę zakładało budowę 16 pomników, a postawiono ich 22. Ponadto ostatnie prace budowlane w parku Jordana w ramach tego pozwolenia zostały zakończone 15 września 2008, a według prawa budowlanego, pozwolenie na budowę wygasa automatycznie po trzech latach od zakończenia budowy, czyli tak naprawdę wszystkie pomniki, które stanęły po 15 września 2011, a było ich 12, nie miały ważnego pozwolenia na budowę. Co więcej, 12 z nich nie miało też pozwoleń konserwatorskich - tłumaczy Natalia Nazim. - Tymczasem jeśli ktoś z mieszkańców złoży projekt dotyczący parku Jordana, musi przedstawić projekt, pozwolenie na budowę, zgodę konserwatora, muszą zostać dopełnione wszystkie te procedury. Tu, bez żadnego trybu, stają pomniki.

Pomniki, które zdaniem aktywistki stoją w parku bezprawnie, to popiersia kard. Stefana Wyszyńskiego, Jana Pawła II, marsz. Józefa Piłsudskiego, ks. Jerzego Popiełuszki, kard. Adama Stefana Sapiehy, Ignacego Paderewskiego, Marii Skłodowskiej-Curie, Zbigniewa Herberta, gen. Stanisława Maczka, gen. Stanisława Sosabowskiego i gen. Emila Augusta Fieldorfa „Nila”, a także gen. Elżbiety Zawackiej i ks. Zdzisława Peszkowskiego.

- To pomówienie. Wszystkich 35 pomników umieszczonych w parku Jordana z mojej inicjatywy od 1998 roku zostało postawionych zgodnie z wszystkimi wymogami koniecznymi dla małej architektury - komentuje Kazimierz Cholewa, prezes Towarzystwa Parku im. Henryka Jordana. - Wszystkie pomniki były akceptowane przez radę miasta i konserwatorów. Pomniki postawione do 2010 roku mają zgodę Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, a kiedy w 2010 roku te uprawnienia zostały przekazanie miastu, zgodę na pomniki otrzymywałem od Miejskiego Konserwatora Zabytków. I on doskonale wie, że wszystkie późniejsze pomniki opiniował i wydawał na piśmie zgody, on to u siebie ma – zaznacza.

Tymczasem w odpowiedzi na nasze pytania miasto informuje, że Miejski Konserwator Zabytków udzielił zgody, ale na siedem pomników popiersi: Andrzeja Małkowskiego w 2010 r. oraz sześciu Ojców Niepodległości, zgodnie z projektem z 2018 roku.

- Od kilku lat wiemy, że niektóre z tych popiersi zostały ustawione bez żadnej zgody. Pozostawał jednak dylemat, co z nimi zrobić - przyznaje Dariusz Nowak z biura prasowego Urzędu Miasta Krakowa w rozmowie z radiem Eska. - W tej chwili jest deklaracja Rady Miasta, że więcej pomników nie będzie, więc jest to cykl zamknięty.

Pomysł na to, co zrobić teraz z popiersiami w parku Jordana, mają za to inicjatorzy projektów zgłoszonych do Budżetu Obywatelskiego Miasta. Oprócz inicjatywy Natalii Nazim proponującej demontaż pomników ustawionych bez pozwolenia, jest także inicjatywa ochrony wszystkich 60 pomników i masztu.

W 2016 roku ustawiono z okazji Światowych Dni Młodzieży "tymczasowo" maszt, którego do tej pory nie usunięto, chociaż został również postawiony bez pozwolenia na budowę.

- Towarzystwo Parku Jordana zostało wezwane do usunięcia masztu, były pisma od Miejskiego Konserwatora Zabytków i od Zarządu Zieleni Miejskiej, ale maszt wciąż stoi - podkreśla autorka projektu zakładającego usunięcie tej „pamiątki”. - Ten park jest ważny nie tylko dla Towarzystwa im. dra Henryka Jordana, ale też dla mieszkańców - zwłaszcza dzieci - to jest nasza przestrzeń wspólna i powinniśmy o nią dbać - podkreśla Nazim.

Teraz o losach pomników z parku Jordana będą mogli również zadecydować krakowianie, głosując na projekty zgłoszone do Budżetu Obywatelskiego.