Ponad 6 metrów i 174 tony. Tak powstawał nowohucki pomnik Lenina. Archiwalne zdjęcia

Niedawno wśród krakowskich radnych pojawił się pomysł, by na miejscu pomnika Lenina stanął pomnik Lorda Vadera, bohatera "Gwiezdnych Wojen". Lord Vader wprawdzie z Nową Hutą nie ma nic wspólnego, podobnie zresztą jak jego poprzednik na monumencie, ale, zdaniem radnych miałby przyciągnąć do Nowej Huty turystów z całego świata. Nie wiadomo, czy Lenina zastąpi rycerz Jedi, który przeszedł na ciemną stronę Mocy.

Od 31 lat w alei Róż nie ma już pomnika Lenina (został zdemontowany 10 grudnia 1989 roku) i choć stał tu zaledwie 16 lat, w świadomości nowohucian wciąż funkcjonuje, jedni do dziś spotykają się „pod Leninem”, inni na różne sposoby wciąż przetwarzają artystycznie trudne dziedzictwo historyczne.

Odlany z brązu pomnik autorstwa rzeźbiarza Mariana Koniecznego uroczyście odsłonięto 28 kwietnia 1973 roku. W uroczystościach wzięli udział m.in. ambasador ZSRR Awierkij Aristow oraz wicepremier Piotr Jaroszewicz, a także około 50 tys. robotników przywożonych do Nowej Huty autokarami z najdalszych zakątków Polski.

Trzy lata wcześniej wmurowano kamień węgielny, a rozmowy na temat monumentu wodza rewolucji trwały od 1966 roku. Pomnik odlano w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych - miał aż sześć i pół metra wysokości, ważył około siedmiu ton. Sam pomnik stał na blisko trzymetrowym postumencie. Całość ważyła 174 tony.

W drugiej połowie lat siedemdziesiątych mieszkaniec Nowej Huty miał szansę przejść spod pomnika Lenina aleją Lenina do Huty imienia Lenina, żeby zobaczyć popiersie Lenina.

Pomnik nie spotkał się z przychylnością mieszkańców, nocą z 17 na 18 kwietnia 1979 r. monument został uszkodzony po podłożeniu ładunku wybuchowego, a następnie ogrodzony i naprawiony. Ostatecznie pomnik usunięto dziesięć lat później, nocą 10 grudnia 1989 roku.

Najpierw zdemontowany pomnik trafił do fortu we Wróblowicach, a następnie został odsprzedany za cenę złomu szwedzkiemu milionerowi Bengtowi Erlandssonowi, który umieścił go w parku rozrywki High Chaparral Theme Park.

W zbiorach Muzeum Nowej Huty pozostał fragment pięty, który oderwał się podczas próby wysadzenia.

6 sierpnia w Muzeum Nowej Huty otwarta została wystawa "Wańka - wstańka. Nowohucki pomnik Lenina " - historię nowohuckiego pomnika można obejrzeć do 15 marca 2021 roku.