Tradycyjne potrawy wigilijne od Kół Gospodyń Wiejskich. Te dania od lat przygotowują w Małopolsce na wigilijny stół. Sprawdź przepisy

Zgodnie z tradycją na wigilijnym stole powinno pojawić się 12 tradycyjnych potraw. Panie z Kół Gospodyń Wiejskich podpowiadają, co od lat przygotowują na święta. Zobaczcie przepisy!

Polecamy:

Składniki

• 1 kg śledzi solonych
• 1/2 kg cebuli
• 1/2 szklanki oleju słonecznikowego
• 5 liści laurowych
• 5 ziaren ziela angielskiego
• 2 łyżki cukru
• 1/2 łyżeczki soli
• 1/2 szklanki octu
• 2 szklanki wody

Składniki na sos śmietanowy

• szklanka śmietany kwaśnej 18 proc.
• 2 łyżki majonezu
• sól i pieprz do smaku

Wykonanie
Z liścia laurowego, ziela angielskiego, cukru, octu, wody i soli ugotować zalewę. Wystudzić.
Cebulkę pokroić w piórka, zalać wrzątkiem, po 10 minutach odcedzić i dodać do zalewy. Kiedy składniki będą już ostudzone, dodać śledzie. Zostawić je w zalewie na co najmniej 24 godziny. Potem odlać zalewę i dodać olej.
Jeżeli lubimy śledzie nieco tłuściejsze, możemy przygotować sos śmietanowy z podanych składników. Wtedy śledzie po wyjęciu z zalewy pokroić w paski i zalać sosem śmietanowym.

Składniki na zakwas

• mąka żytnia
• skórka z razowego chleba
• czosnek, ziele angielskie, liść laurowy

Składniki na wywar

• włoszczyzna
• grzyby suszone

Składniki na ciasto

• mąka
• jajko
• woda

Składniki na farsz

• grzyby
• masło
• cebula

Wykonanie
Zakwas. Mąkę żytnią, skórkę z chleba razowego, czosnek, ziele angielskie i liść laurowy zalać wodą i zostawić na kilka dni do zakwaszenia w ciepłym miejscu.
Ciasto. Z podanych składników przygotować ciasto.
Farsz. Grzyby ugotować i posiekać, poddusić z cebulą i masłem aż do odparowania wody. Doprawić do smaku.
Rozwałkować ciasto i formować uszka, napełniając je gotowym farszem. Ugotować na wrzącej osolonej wodzie i odłożyć.
Odcedzić zakwaszony żurek, połączyć z wywarem z włoszczyzny i ugotowanymi grzybami, dodać czosnek, sól, pieprz, odrobinę majeranku, doprawić do smaku i doprowadzić do wrzenia. Na podgrzanych talerzach ułożyć uszka i zalać żurkiem.

Składniki na zakwas

• 1 kilogram buraków  
• kilka ząbków czosnku obranych i pokrojonych na pół 
• 2 litry przegotowanej, ostudzonej wody 
• 10 ziarenek ziela angielskiego 
• 3 listki laurowe 
• 2 łyżki soli  
• kromka razowego chleba

Wykonanie zakwasu
Buraki umyć, obrać ze skórki i pokroić w plastry. Poukładać je na zmianę z przyprawami i czosnkiem w wyparzonej i wytartej kamionce lub słoju. Całość zalać wodą wymieszaną z solą tak, aby wszystkie buraki były dokładnie przykryte. Jeśli wypływają na powierzchnię to trzeba je docisnąć np. ceramicznym talerzykiem. Kamionkę lub słój przykryć lnianą ściereczką lub gazą, zawiązać sznurkiem lub gumką. Odstawić w ciepłe miejsce na ok 5-7 dni. Ukiszony zakwas należy przecedzić i przelać do słoika, trzymać w chłodzie. 

Składniki na wywar 

• 4 duże buraki 
• włoszczyzna ( marchew, pietruszka, seler) 
• 5 dag suszonych grzybów (najlepiej prawdziwków) 
• kilka ziarenek czarnego pieprzu  
• 5 ziarenek ziela angielskiego 
• listek laurowy 
• sól, cukier do smaku

Wykonanie barszczu 
Grzyby namoczyć na kilka godzin. Ugotować w małej ilości wody, po ugotowaniu – przecedzić. Buraki umyć, obrać ze skórki, pokroić w plasterki. Wszystkie warzywa zalać wrzątkiem, dodać sól, listek laurowy, kilka ziaren czarnego pieprzu, ziele angielskie i gotować do miękkości – po ugotowaniu przecedzić. Wywar z warzyw połączyć z wywarem z grzybów oraz dodać zakwas do smaku. Całość podgrzać, ale nie gotować. 

Składniki na uszka 
Ciasto 

• 600 g  mąki pszennej 
• 1 żółtko 
• 1-2 łyżki oleju 
• pół łyżeczki soli 
• letnia woda (ok. 1 szklanki)

 
Farsz 

• 80-100 dag pieczarek 
• 2 cebule 
• sól 
• pieprz  
• 2 łyżki masła do smażenia pieczarek

Wykonanie uszek
Pieczarki obrać, umyć i zatrzeć na tarełku o dużych oczkach. Cebule drobno posiekać. Na patelni rozgrzać masło, wrzucić cebulę, smażyć na delikatnym ogniu do ładnego zeszklenia. Do cebuli dodać starte pieczarki, sól, pieprz i smażymy do czasu aż odparuje z nich woda. Wystudzić.  
Z podanych wyżej składników zrobić ciasto. Wszystko wymieszać, a następnie dolewać etapami gorącą wodę mieszając. Ciasto wyrabiać do momentu, aż będzie gładkie i elastyczne. Ciasto cienko rozwałkować i foremką wyciąć niewielkie kółeczka. Na każde kółeczko nałożyć niewielką ilość farszu i zlepić uszka. Uszka wrzucić na gotującą się osoloną wodę i gotować około trzech minut.

Składniki na masę makową

• 1/2 szklanki maku
• szklanka mleka
• łyżka cukru

Składniki na paluszki

• 1/2 kg mąki
• 1/2 szklanki wody
• 1/2 kieliszka oleju

Wykonanie
Mak zalać wodą i gotować do czasu aż będzie miękki. Dwa razy przepuścić przez maszynkę, dodać cukier i przepuścić jeszcze raz. Mleko zagotować i dodać do maku, by powstał mus.
Z podanych składników wyrobić ciasto. Formować wałeczki i odrywać po trochę, by powstały ,,paluszki”. Wrzucić na osolona wodę i dość długo gotować. Gorące paluszki połączyć z masą makową.

Składniki

• 1 kg kapusty kiszonej 
• 1/2 kg ciemnego grochu  
• cebula 
• tłuszcz do smażenia 
• sól, pieprz

Wykonanie
Groch namoczyć 12 godzin. Kapustę ugotować, odcedzić, przysmażyć na cebuli i połączyć z ugotowanym na miękko grochem. Wszystko wymieszać, doprawić do smaku. 

Składniki

• 30 dag kaszy jaglanej
• 20 dag śliwek wędzonych lub suszonych
• 10 dag cukru
• 10 dag orzechów
• 1/2 kostki masła

Wykonanie
Kaszę ugotować w niewielkiej ilości wody, owoce uprażyć. Orzechy posiekać. Wszystkie składniki wymieszać i przełożyć do gęślarki. Na wierzch poukładać części śliwek, posypać płatkami masła. Piec około 30 min. w temperaturze ok. 180 stopni.

Składniki 

• 3/4 szklanki pęczaku 
• 75 dag białej kapusty 
• 2-3 dag suszonych grzybów 
• 2 cebule 
• 3/4 szklanki żuru 
• 1 łyżka mąki razowej 
• 2 łyżki oleju 
• 1 łyżka margaryny 
• maggi, pieprz, sól do smaku

Wykonanie
Grzyby namoczyć. Pęczak ugotować na sypko. Kapustę posiekać i ugotować w wodzie z dodatkiem maggi do miękkości. Osączyć i lekko odcisnąć. Cebulę pokroić w plastry, udusić na oleju. Kapustę połączyć z cebulą,  doprawić solą i pieprzem. Namoczone grzyby wyciągnąć z wody, posiekać.
Żur wymieszać z wywarem z grzybów i mąką. Posiekane grzyby wymieszać z pęczakiem. Na dnie naczynia żaroodpornego ułożyć warstwę kaszy, kapusty i przykryć resztą kaszy. Zalać żurem i zapiekać aż potrawa wchłonie całkowicie płyn.

Składniki na ciasto

• 1/2 kg mąki zamojskiej
• 3 łyżki śmietany kwaśnej 18 proc.
• 2 jajka
• wrzątek, szczypta soli

Składniki na farsz

• 1/2 kg kiszonej kapusty
• 10 dag suszonych podgrzybków
• 10 dag słoniny
• cebula
• przyprawy

Wykonanie
Ciasto. Mąkę przesiać na stolnicę, wbić jajka i dodać śmietanę. Zarobić nożem i do połączonych składników dodać wrzątek. Ciasto wyrobić do gładkości, aż zrobi się elastyczne.
Farsz. Grzyby namoczyć w ciepłej wodzie kilkakrotnie ją odlewając, aż woda będzie czysta. Grzyby ugotować, następnie odcedzić i pokroić w kostkę.
Kapustę ugotować do miękkości (jeżeli kapusta jest zbyt kwaśna, to w trakcie gotowania odlać wodę) dodając kilka ziaren kminku, liść laurowy i 3 ziarna ziela angielskiego. Ugotowaną kapustę odcedzić i lekko odcisnąć z nadmiaru wody. Słoninkę pokroić w drobną kostkę i stopić. Dodać drobno posiekaną cebulę i lekko zarumienić. Do tak przygotowanej omasty dodać kapustę i grzyby. Przyprawić do smaku. Całość dusić, ciągle mieszając, aby odparować nadmiar wody z farszu. Ulepić pierogi.

Składniki

• średnia kapusta
• 2 woreczki kaszy gryczanej
• 3 jajka gotowane
• cebula
• grzyby suszone
• olej
• przyprawy do smaku

Wykonanie
Kapustę sparzyć w osolonym wrzątku, powoli ściągnąć liście.
Kaszę ugotować na półtwardo. Jaja pokroić w kostkę. Grzyby ugotować do miękkości i przesmażyć na oleju z posiekana cebulą. Farsz doprawić solą i pieprzem. Nakładać na liście i formować gołąbki.
Na dno naczynia żaroodpornego poukładać liście kapusty, poukładać gołąbki, wlać pół szklanki wody i odrobinę oleju. Dusić pod przykryciem ok. 1,5 godziny.

Składniki

• 1 kg karpia
• 5 dag jasnych rodzynek
• 5-6 goździków
• 1 łyżka octu
• sól
• pieprz
• włoszczyzna
• 4 łyżki żelatyny
• białko

Wykonanie
Karpia sprawić, odciąć głowę, płetwy, ogon i zachować  głowę do wywaru. Opłukać, pokroić na dzwonki szerokości ok. 2-3 cm, osolić, oprószyć pieprzem, posypać tłuczonymi goździkami, skropić octem.
Ugotować wywar z odpadów rybnych i włoszczyzny. Wywar warzywny z głową z karpia po 30 minutach gotowania  przecedzić przez sito, dalej dotować na małym ogniu przez 5 minut z pokrojonym w dzwonka karpiem. Gdy ryba jest już gotowa – wyjąć delikatnie  na półmisek, włożyć opłukane rodzynki.
Do gorącego wywaru dodać surowe białko w celu sklarowania. Przecedzić przez lnianą ściereczkę, dodać żelatynę i zalać karpia stygnącą, sklarowaną galaretą.

Składniki

• 1 kg filetów mintaja
• ½ kg marchewki
• 1 mały seler
• 1 duża pietruszka
• 2 średnie cebule
• 3 łyżki koncentratu pomidorowego
• 3 jajka (do panierowania ryby)
• bułka tarta
• olej do smażenia ryby
• 1 kostka masła
• przyprawy do smaku według uznania: wegeta, pieprz, sól, przyprawa do ryby

Wykonanie
Jarzyny obieramy i kroimy w kostkę pamiętając, aby ich nie mieszać przed duszeniem. Cebulę kroimy również w kostkę zalewamy wrzątkiem i zagotowujemy. Następnie odcedzamy, aby pozbawić ją goryczki.
Warzywa poddajemy obróbce termicznej - do rondla wkładamy masło, kiedy się rozpuści wkładamy marchewkę i dusimy ją 10 minut pod przykryciem. Po tym czasie dokładamy pietruszkę i znowu dusimy 10 minut, następnie dodajemy seler i tak samo 10 minut pod przykryciem. Kiedy warzywa są już miękkie dodajemy zaparzoną cebulę, koncentrat pomidorowy i oczywiście przyprawiamy do smaku. Jeżeli w trakcie duszenia uznamy, że konsystencja jest zbyt sucha podlewamy wodą tak, aby warzywa były soczyste. Warzywa dzielimy na 3 części.
Rybę oprószamy przyprawą do ryb i lekko solimy, panierujemy i smażymy.
Przygotowujemy naczynie żaroodporne. Na spodzie układamy 1 część warzyw, na to układamy usmażoną rybę, przykrywamy 2 warstwą i znowu układamy rybkę przykrywamy pozostałą częścią warzyw . Tak przygotowaną potrawę dekorujemy cytryną i pietruszką. Doskonale smakuje na ciepło i zimno.

Składniki

• 1 litr kompotu ze śliwek
• 25 dag pierniczków bez polewy
• 15 dag płatków migdałowych
• 15 dag orzechów włoskich
• 15 dag rodzynek
• 5 łyżek miodu
• figi (opcjonalnie)

Wykonanie
Zalać kompotem pierniczki i zostawić na około 3 godziny. Śliwki z kompotu przetrzeć na sicie i dodać do namoczonych pierników. Całość zgnieść widelcem, dodać miód i podgrzać na wolnym ogniu (jeżeli konsystencja masy jest zbyt gęsta, można dodać przegotowanej wody). Kiedy masa zacznie bulgotać, dodać pozostałe składniki. Jeżeli uznamy, że masa jest zbyt słodka, można dodać powideł śliwkowych.
Moczka najlepiej smakuje, jeśli przygotujemy ją dzień przed podaniem.