„Święty Andrzej” Masaccia (właśc. Tommaso di Giovanni Guidi), „Zwiastowanie” Francesca di Stefano (zwanego Pesellino) oraz „Święty Ansan” Bartolomea di David to trzy dzieła, które na co dzień można oglądać w J. Paul Getty Museum w Los Angeles, Fine Arts Museums w San Francisco i w Fondazione Cavallini Sgarbi w Ferrarze.
To obrazy należące niegdyś do rodzinnej kolekcji Lanckorońskich, ich ostatnia właścicielka – prof. Karolina Lanckorońska zmuszona była sprzedać, pozostałą część kolekcji – 87 obrazów ocalałych z rozproszonych podczas II wojny światowej zbiorów podarowała 30 lat temu Zamkowi Królewskiemu na Wawelu.
Ogromne zbiory Karola Lanckorońskiego – ojca wawelskiej donatorki - obejmowały sztukę starożytną i orientalną, tkaniny, porcelanę, numizmaty, a oprócz obrazów malarzy włoskich także prace artystów holenderskich, niemieckich, francuskich i hiszpańskich.
„Karolina Lanckorońska, świadoma artystycznej i historycznej wartości zbioru dzieł stanowiących niegdyś własność króla Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz malarstwa włoskiego wieków XV i XVI, zadecydowała o wyłączeniu ze sprzedaży tej części rodzinnej spuścizny z myślą o przekazaniu jej do zbiorów polskich” – informuje Zamek Królewski na Wawelu.
Gromadzone przez hrabiego Lanckorońskiego dzieła sztuki były przechowywane w neobarokowym pałacu przy Jacquingasse 18 w Wiedniu, wzniesionym „jako schronienie dla dzieł sztuki minionych epok”.
– Pałac ten stał się swoistym muzeum, wypełnionym dziełami sztuki aż po sufit. Karolina Lanckorońska porównywała rodzinne zbiory do „olbrzymiej kolekcji znaczków pocztowych kryjącej prawdziwe perły”. Obiekt swoją sławę zawdzięczał głównie wyjątkowej kolekcji sztuki starożytnej i dziełom malarzy włoskich okresu renesansu. Pałac istniał niespełna 50 lat – II wojna światowa położyła kres jego istnieniu, kolekcja uległa rozproszeniu – mówi dr Joanna Winiewicz-Wolska, kuratorka wystawy, kustosz Zamku Królewskiego na Wawelu kierująca Działem Malarstwa.
Mija właśnie 30 lat od niezwykłego daru Lanckorońskiej, z tej okazji na Wawelu prezentowane są trzy dzieła ze światowych kolekcji, które niegdyś uzupełniały zbiory podarowane Krakowowi.
– Druga odsłona wystawy „Arcydzieła z kolekcji Lanckorońskich” upamiętnia niezwykły dar profesor Karoliny Lanckorońskiej, przekazany Wawelowi 30 lat temu i niemający sobie równych w powojennej historii Polski. To dla nas znaczące wydarzenie. Ekspozycja jest również niepowtarzalną okazją, by te znamienite obrazy z odległych, prestiżowych muzeów obejrzeć właśnie na Wawelu – obok dużej części oryginalnej kolekcji Lanckorońskich – mówi Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu.
Dar Karoliny Lanckorońskiej
Karolina Lanckorońska – historyczka i historyczka sztuki, nauczycielka akademicka, pisarka. Podczas wojny była żołnierzem AK, więziona w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück. Po wojnie zamieszkała w Rzymie, gdzie była m.in. inicjatorką i współzałożycielką Polskiego Instytutu Historycznego. Krótko po uwolnieniu z obozu podjęła współpracę z 2 Korpusem Polskim gen. Andersa jako oficer prasowy.
Była także założycielką Funduszu im. Karola Lanckorońskiego (od 1967 pod nazwą Fundacja Lanckorońskich z Brzezia z siedzibą w szwajcarskim Fryburgu i w Londynie), wspierającego zarówno polskie instytucje emigracyjne (m.in. założony i kierowany przez nią Polski Instytut Historyczny w Rzymie, Biblioteka Polska w Paryżu) i krajowe (głównie biblioteki uniwersyteckie), jak i odbiorców indywidualnych (stypendia dla polskich naukowców przygotowujących rozprawy doktorskie i habilitacyjne poza krajem, współfinansowanie leków dla pracowników UJ).
Zmarła w 2002 r. w Rzymie. Karolina Lanckorońska była ostatnią przedstawicielką rodziny Lanckorońskich.
W 1994 Karolina Lanckorońska ofiarowała Polsce zachowaną część kolekcji dzieł sztuki, zgromadzonej przez jej ojca w wiedeńskim pałacu, 37 obrazów otrzymał Zamek Królewski w Warszawie, w tym dwa dzieła Rembrandta, a ponad 500 zabytkowych obiektów, wśród nich 87 obrazów i ponad 220 rysunków Jacka Malczewskiego trafiło na Wawel.
