Najpiękniejsze zabytki architektury sakralnej na Sądecczyźnie. Kościoły, cerkwie, synagoga. Warto je zobaczyć

Nowy Sącz, jako jedno z najstarszych miast w Małopolsce, może pochwalić się zabytkami sakralnymi, które stanowią jego dziedzictwo kulturowe. W samym centrum miasta znajduje się Bazylika św. Małgorzaty. Gotycki kościół, który pochodzi z przełomu XIII/XIV wieku. W roku 1448 został podniesiony przez biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego do rangi kolegiaty.

Będąc w Nowym Sączu warto zobaczyć również m.in. zbudowany w stylu neogotyckim kościół pw. św. Kazimierza. Wrażenie robi Klasztor sióstr Niepokalanek, czy też kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny na Starym Cmentarzu z późnogotyckimi rzeźbami drewnianymi.

W 2001 roku z inicjatywy Województwa Małopolskiego powstał Szlak Architektury Drewnianej. W Małopolsce tworzą go 252 najcenniejsze i najciekawsze zabytkowe obiekty drewniane. Na Szlaku znalazły się malownicze kościoły, piękne cerkwie, smukłe dzwonnice, staropolskie dwory, drewniane wille i skanseny, należące do najcenniejszych zabytków ludowej kultury materialnej. Wszystkie obiekty zostały oznakowane tablicami, a dojazd do nich znakami drogowymi.

Na małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej znalazły się następujące obiekty z terenu powiatu nowosądeckiego:

• Cerkiew św. Dymitra w Binczarowej

• Cerkiew św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku

• Kościół p.w. Wszystkich Świętych w Ptaszkowej

• Cerkiew św. Dymitra w Szczawniku

• Cerkiew św. Kosmy i Damiana w Wojkowej

• Cerkiew św. Dymitra w Złockiem

• Cerkiew greckokatolicka p.w. Zaśnięcia Bogurodzicy w Andrzejówce

• Cerkiew p.w. św. św. Kosmy i Damiana w Bereście

• Cerkiew p.w. św. Dymitra (obecnie kościół rektoralny św. Antoniego Padewskiego) w Boguszy

• Kościół p.w. Imienia Najświętszej Marii Panny w Chomranicach

• Cerkiew greckokatolicka św. Paraskewi w Czyrnej

• Cerkiew p.w. św. Michała Archanioła w Dubnem

• Plebania – muzeum parafialne w Grybowie

• Cerkiew p.w. św. Łukasza Ewangelisty w Jastrzębiku

• Kościół p.w. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Juście

• Kościół p.w. św. Wojciecha Biskupa w Kąclowej

• Cerkiew p.w. Narodzenia Bogurodzicy w Królowej Górnej

• Kościół p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Krużlowej

• Obiekty uzdrowiskowe w Krynicy-Zdroju

• Kościół p.w. Przemienienia Pańskiego w Krynicy-Zdroju

• Willa „Romanówka” – Muzeum Nikifora w Krynicy-Zdroju

• Cerkiew p.w. Opieki Najświętszej Marii Panny w Krynicy-Zdroju Słotwinach

• Cerkiew greckokatolicka p.w. św. Dymitra w Leluchowie

• Cerkiew p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Łosiu

• Cerkiew p.w. św. Kosmy i Damiana w Miliku

• Cerkiew p.w. św. Michała Archanioła w Mochnaczce Niżnej

• Kościół p.w. św. Marcina Biskupa w Mogilnie

• Kościół p.w. Św. Mikołaja w Moszczenicy Niżnej

• Zabudowa mieszczańska w Muszynie

• Cerkiew p.w. św. Jana Ewangelisty w Muszynce

• Cerkiew p.w. św. św. Kosmy i Damiana w Piorunce

• Kościół parafialny p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego w Podolu

• Cerkiew p.w. św. Michała Archanioła w Polanach

• Kościół p.w. św. Andrzeja w Polnej

• Kościół p.w. Matki Boskiej Różańcowej w Przydonicy

• Kościół p.w. św. Wojciecha i Podwyższenia Krzyża Świętego w Rożnowie

• Zabudowa w Starym Sączu

• Skansen pszczelarski w Stróżach

• Kościół p.w. św. Mikołaja Biskupa w Tabaszowej

• Cerkiew p.w. św. Kosmy i Damiana w Tyliczu

• Kościół p.w. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Tyliczu

• Dwór w Wielogłowach

• Cerkiew p.w. św. Michała Archanioła w Wierchomli Wielkiej

• Kościół p.w. Św. Heleny w Nowym Sączu

• Kościół p.w. Św. Rocha w Nowy Sączu

• Sądecki Park Etnograficzny w Nowym Sączu

Jedną z najciekawszych atrakcji Sądecczyzny jest Szlak Cerkwi Łemkowskich, który prowadzi wokół Krynicy-Zdroju. Przebiega on przez Krynicę, Berest, Polany, Piorunkę, Czyrną, Mochnaczkę, Tylicz i Muszynkę, zaś zw względu na dzielące te miejscowości odległości najlepiej pokonać go samochodem lub (dla osób aktywnych fizycznie) rowerem. Wszystkie cerkwie zostały zbudowane na przełomie XVIII-XIX wieku, w typie budownictwa zachodnio-łemkowskiego.

Łemkowie zwani też Rusinami bądź Rusnakami to wschodniosłowiańska grupa etniczna identyfikująca się jako część narodu rusińskiego (karpatoruskiego) bądź jako część narodu ukraińskiego. Sama nazwa Łemkowie wywodzi się od pojęcia "Łemko", które początkowo było przezwiskiem określającym Rusinów. Do okresu wysiedleń w latach 1945–1947 (w ramach akcji „Wisła”) zamieszkiwali głównie obszar Beskidu Niskiego oraz zachodnich krańców Bieszczadów i wschodnich Beskidu Sądeckiego Łemkowie to jedna z czterech uznanych prawnie mniejszości etnicznych w Polsce, zaś ich spora cześć mieszka także w diasporze w USA i Kanadzie. Łemkowie są wyznawcami odłamu chrześcijaństwa wschodniego - prawosławia oraz kościoła grekokatolickiego.

Jakie cerkwie znajdują się na szlaku?

• Krynica-Zdrój - cerkiew p.w. Opieki Najświętszej Marii Panny (obecnie Kościół parafialny p.w. Serca Jezusowego

• Krynica-Zdrój - grekokatolicka cerkiew murowana p.w. św. Piotra i Pawła (ul. Kraszewskiego 177)

• Krynica-Zdrój - cerkiew p.w. św. Równego Apostołom Księcia Włodzimierza (ul. Cmentarna 3)

• Berest - dawna cerkiew greko- katolicka p.w. św. Kosmy i Damiana (obecnie kościół rzymskokatolicki p.w. Matki Bożej Nieustającej Pomocy, Berest 22)

• Polany - dawna cerkiew greko - katolicka p.w. Michała Archanioła (obecnie kościół rzymskokatolicki, ul. Piłsudskiego 8)

• Piorunka - dawna cerkiew greko - katolicka p.w. św Kosmy i Damiana (obecnie kościół obecnie kościół rzymskokatolicki p.w. Matki Boskiej Różańcowej, Piorunka)

• Czyrna - dawna cerkiew greko -katolicka p.w. św. Paraskiewy

• Mochnaczka Niżna - dawna cerkiew greko - katolicka p.w. św. Michała Archanioła (obecnie kościół rzymskokatolicki p.w. Najświętszej Mari Panny Częstochowskiej)

• Muszynka - dawna cerkiew greko - katolicka p.w. Jana Ewangelisty

• Tylicz - dawna cerkiew greko - katolicka p.w. św. Kosmy i Damiana

• Powroźnik - dawna cerkiew greko - katolicka p.w. św. Jakuba Młodszego Apostoła