Wystawa obiektu "Goplana i elfy" z kolekcji Muzeum Tadeusza Kantora w Cricotece

FLESZ - Fake news, dezinformacja czyli rosyjska propaganda ROZMOWA

Kantor wraz z grupą zaprzyjaźnionych artystów, jako Podziemny Teatr Niezależny, zrealizował sztukę w 1943 roku w Krakowie. Akcja dramatu skoncentrowana była wokół Goplany. Jednak zamiast postaci ludzkiej reprezentowała ją uproszczona, geometryczna, srebrno-biała forma z drewna i papieru, wyposażona w strunę, która wydawała wibrujące dźwięki. Użyczająca bohaterce głosu Janina Kraupe-Świderska mówiła do miednicy, by dźwięk stał się bardziej metaliczny.

Poprzez te środki postać została zamieniona przez artystę w "bezduszny mechanizm". W tym radykalnym geście artysty widać fascynację konstruktywizmem i teatrem Bauhausu, szczególnie "Baletem triadycznym" Oscara Schlemmera. Takie odejście od realizmu wynikało również z doświadczenia okupacji i wiążącej się z nią dehumanizacji, która skompromitowała postać ludzką - pisze o wystawie Cricoteka.

Z wojennych realizacji nie zachowały się żadne obiekty ani rekwizyty. Kantor w 2. połowie lat 80. rozpoczął swoiste resumé, powracając do wcześniejszych okresów i motywów swojej twórczości. Z myślą o Muzeum Teatru Cricot 2 rozpoczął tworzenie replik niezachowanych obiektów. Powołał też w 1984 roku Komisję Ocen i Wycen, która wytypowała spośród obiektów teatralnych 24 przedmioty, nadając im szczególny status, aby z czasem nie zaczęły być traktowane jak rekwizyty teatralne, które mogą łatwo ulec zniszczeniu. Chcąc zapewnić im ochronę i status dzieł sztuki. W gronie tym znalazła się wykonana w latach 1981–1984 replika "Goplany i Elfów", dla której pierwowzorem była forma – fantom z wojennego przedstawienia.

Poprzez prezentacje tych obiektów ponownie przywołane zostaną stawiane przez Kantora pytania na temat ich rangi i statusu. Goplana z Elfami jako "purystyczna struktura abstrakcyjna" nie miała być dekoracją, lecz jej zadaniem było "uosabiać postać sceniczną". Nie miała być tym bardziej "rekwizytem", ani "pomnikiem – rzeźbą, wypełniającą li tylko przestrzeń". Dla Kantora obiekt ten jako "forma – rzeźba przestrzenna, o funkcji metaforycznej" stał się rodzajem environment, czyli elementem sztuki otoczenia, takiego aranżowania przestrzeni, która ma „wchłonąć” widza - podaje Cricoteka.

Na wystawie będzie można zobaczyć także trójdzielny kolaż powstały do obiektu około 1983 roku. Uzupełnieniem ekspozycji stanie się również nagranie wypowiedzi Tadeusza Kantora na temat „Goplany i elfów”, zarejestrowane przez artystę.

Wystawa obiektu „Goplana i elfy” z kolekcji Muzeum Tadeusza Kantora w Cricotece jest trzecią propozycją z cyklu prezentacji jednego obiektu w Galerii-Pracowni Tadeusza Kantora.